Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp(JanGrabowski)
Wstęp
Książka,któratrafiawPaństwaręce,ukazałasiędrukiemporaz
pierwszyprawiećwierćwiekutemuwStanachZjednoczonych,
poangielsku,waptekarskimnakładzie,iprzeszłabezecha.Niesłusznie,
gdyżopiswojennychprzejśćBielawskiegopowinienstanowićlekturę
obowiązkowądlawszystkich,którzyinteresująsięhistoriązagłady
Żydównaziemiachpolskich,oraztych,którzygotowisąstanąćtwarzą
wtwarzznajbardziejkontrowersyjnymiibulwersującymiaspektami
relacjipolsko-żydowskichpodokupacją.
KsiążkaSzragiFajwlaBielawskiegotoniezwykleosobistarelacja
ozagładzieŻydówWęgrowa—małegomiasteczkapołożonego
nagranicyPodlasiaiMazowsza,niecałe80kilometrówodWarszawy.
PrzedwojnąWęgrówliczyłsobieniecałe10tysięcymieszkańców,
awśródnichokoło6tysięcyŻydów.Natomiastwpowiecie
węgrowskimŻydzistanowiliniecoponad10procentogółuludności,
czyliśredniąkrajową.WmiarępoprawnestosunkimiędzyPolakami
aŻydamizaczęłypodlegaćszybkiejerozjiwdrugiejpołowielat
trzydziestych.Naporządkudziennymstanąłbojkotżydowskich
sklepów,anaulicachWęgrowanierzadkodochodziłodonapadów
naŻydów.Zpraktyczniewszystkichzachowanychwspomnień
węgrowskichŻydówprzebijanarastającystrach,czasemurazaiżal
dopolskichsąsiadów,którzyprzyczynilisiędowzniesieniabarier,
oddzielającychobiewspólnotyniewidocznymmuremjużwostatnich
latachprzedwojną.Echatejwrogościmożnateżodnaleźćwpolskich
świadectwachzebranychwWęgrowienapoczątkulat
dziewięćdziesiątychxxwieku.Jedenzwęgrowian,wspominając
przedwojenneczasy,pisał:„Żydziuważalisięzacoślepszegojuż
zsamegofaktu,żesąŻydami,żenależądonaroduwybranegoprzez
Boga.SprawyPolskijakoojczyznybyłyimnaogółdalekie,natomiast
bliskieirealnebyłyimsprawyfinansoweiwsprawachtychwykazywali
zdolnościienergięprzewyższającąPolaków”1.Wpodobnymduchu
wypowiedziałsiępracownikUrzęduSkarbowego:„Zobserwacji
zapamiętałem,żeŻydziprzeważniebylibrunecilubrudzi,osilnym
zaroście,garbatychnosachiwypukłychoczach.Byliprzedmiotem
częstychzaczepekzestronymłodzieżypolskiej.Zregułyustępowali,
