Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kiedyjednakbyliwprzewadzeliczebnej—stawalisięhardzi.Unikali
zawodówwymagającychwysiłkufizycznego,dlategoteżprzeważnie
trudnilisięhandlemirzemiosłemkrawieckim.Bylimaterialistami
iskrzętnymiciułaczamipieniędzy”2.
SzragaFajwelBielawski,właścicielniewielkiegosklepupołożonego
przyrynkuwWęgrowieorazskładudrewnaznajdującegosię
nazapleczu,byłwłaśnietakim„skrzętnymciułaczempieniędzy”.
Odkładałkażdygrosz,widząc—jaksampisze—żenadŻydami
gromadząsięciemnechmury,isądząc,żejedynągwarancją
bezpieczeństwabędąpieniądze,najlepiejzłote„świnki”,chowane
naczarnągodzinęwprzemyślnychschowkach.Bielawski,który
poprzedwczesnejśmierciojcazostałgłowąrodziny,musiałzadbaćnie
tylkoosiebie,lecztakżeoswoichtrzechmniejzaradnychbraci,siostrę
imatkę.RodzinaBielawskiegobyłagłębokoreligijna,aprapradziad
zestronyojcaautoraSzragaFajwelDancigier—rabinzGrójca—był
ojcemzałożycieladynastiichasydzkichrabinówzAleksandrowa.Mimo
toBielawscy,pozostającywcodziennychkontaktachhandlowych
zPolakami,bylidobrzewrośnięciwmiejscowąspołecznośćimówili
płynnąpolszczyzną,cowcaleniebyłorzecząpowszechnąioczywistą
wśródkiepskozasymilowanychmiejscowychŻydów,dlaktórych
ojczystymjęzykiembyłnajczęściejjęzykżydowskiiktórych
polszczyznapozostawiaławieledożyczenia.Apodczasokupacji
towłaśniebezbłędnaznajomośćpolskiegoczęstodecydowałaotym,kto
miałszanseprzeżyć,aktobyłskazanynaśmierć.
WybuchwojnypotwierdziłnajgorszeobawyBielawskiego,gdyż
terrorniemiecki—odpoczątkuskierowanygłównieprzeciwkoŻydom
—zacząłsięjużodpierwszychdniokupacji.Pobicia,mordy,grabież
orazupokarzająceiwyniszczającerobotyprzymusowestałysięchlebem
powszednimŻydówwcałejPolsce.Jednązpierwszychofiar
wWęgrowiebyłEzechielSzatensztejn,najzamożniejszyczłonek
miejscowejwspólnotyżydowskiej,któregoNiemcyzamordowali,aby
zawłaszczyćnależącedoniegotartakiielektrownię.LosSzatensztejna
podzieliłwkrótcewęgrowskirabinJakubMendelMorgenstern,którego
zamordowanonarynkuwWęgrowiewświętoJomKipur,23września
1939roku,naoczachtłumu.Represjomwobecżydowskiejelity
