Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
RozdziałII
taklichospreparowany,żetrudnogonazwaćpergaminem.Właściwe
pergaminynajstarszepochodządopieroznajbliższychstulecipoChr.,
znalezionewEgipcie.Staranosięwyjaśnićtenzupełnybrakzabytków
pergaminowychwewcześniejszychczasachwobecobfitościpapirusowych
tym,żepergaminujakomateriałumniejtrwałegoodpapirusuatym
samympodrzędniejszegoużywanopierwotnie–podobniejaktabliczek
woskowych–doczynieniapodręcznychzapisków,notat,rachunków,
podczasgdydroższypapirus,uchodzącyzamateriałtrwalszyiszlachet-
niejszy,służyłcelomliterackim.Dziśuczeniprzychylająsięjednakdo
zdania,żeprzeciwniekosztownośćprodukcjipergaminustanęłanadro-
dzejegorozpowszechnieniuawnastępstwiespowodowałabrakjegośla-
dówzabytkowych.Wkażdymraziezagadkata,podobniejakzwiązek
nazwyzmiastemPergamon,niesądotądwnaucecałkowiciewyjaśnione.
Ważniejszezresztąjestpytanie,kiedypergaminzacząłwypierać
papirusikiedypojawiająsięnajstarszekodeksypergaminowe,przepi-
sywanezdawnych,wychodzącychzużyciarólpapirusowych.Wszaknie
ulegawątpliwości,żezłożyłysięnatowyższewalorypraktyczneperga-
minu,ito,żebyłmateriałembardziejsposobnymdosporządzaniawy-
godniejszychwużyciuniżpapirusowerolekodeksów,atakżeito,że
możnabyłopisaćnapergaminiepoobustronach,aprzedewszystkim,
żenadawałsięniezrównaniedoiluminowaniatj.malowaniaminiatur
iinicjałów.Nieulegawątpliwości,żetakonkurencjapergaminuzpapi-
rusempoczęłasięjużwIIw.poChr.,przyczymjestdziśzgodawnauce
nato,żeprzedwiekiemIVniemożnadatowaćnajstarszychdochowa-
nychrękopisów,takżedopieronatenwiekprzypadaszerszerozpo-
wszechnieniesiępergaminuizjawieniesiępierwszychjegozabytków,
zrazutylkoliterackich.Pomimotaksilnejkonkurencjipapirusutrzy-
małsięjeszczeprzezkilkawieków,powoliustępującmiejscapergamino-
wi,którywreszciewVIIIw.uzyskałnadnimstanowcząprzewagę,nie
tylkoweFrancji,NiemczechiAnglii,aleteżweWłoszechiHiszpanii.
Rzeczszczególna,żedośćpóźno,bodopierowwiekuVIIpergamin
zjawiasięuwrótkonserwatywnych–jakwidać–kancelarii.Najdawniej-
szedokumentypisanenapergaminiepochodzązpaństwaFranków(670–
671).Wkancelariimerowińskiejpergaminwypierapapiruswtrzeciej
ćwiercitegożstulecia(najstarszypergaminmerowiński677).WeWło-
szechnajdawniejszydochowanydokumentoryginalnypochodzizr.716.
ZtrzeciegodziesiątkaVIIIw.pochodzinajstarszyznanypergaminowy
dokumentniemiecki.WtymżesamymwiekuzjawiasięonwHiszpanii.
Najpóźniej,bodopierowkońcuVw.wkroczyłpergamindonajbardziej
konserwatywnejkancelariikurialnej,zktórejjednakcałkowiciewyparł
onpapirusdopierowpółwiekupóźniej(najpóźniejszyznanypapiruso-
wyprzywilejpapieżaWiktoraIIpochodzizr.1057).
Pergaminmożnabyłowzasadziesporządzaćzewszystkichgatun-
kówskórzwierzęcych,najczęściejjednakwyrabianogozeskórowczych,
kozichicielęcych.Pergaminzowiecikózbyłcieńszyidelikatniejszy,
zcielątnatomiastgrubszyibardziejchropawy.Najdelikatniejszeperga-
