Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziedzictwoimperialneipamięcipodzielonejEuropy|25
atnationallevel,includingtop-downregulationsforHolocaustschooleducation,museums
andcommemorationdays”10.
Zwróćmyuwagę,żeprzygotowanienowejkonstrukcjieuropejskiejpamięci,dojrzenie
doniej,jeślimożnatakpowiedzieć,zajęłodemokratycznemuspołeczeństwuNiemiecza-
chodnichizachodniejEuropyłączniesześćdekad,liczącod1945r.Wmomencieswego
instytucjonalnegotriumfuowakonstrukcjazostałajednakskonfrontowanaz(częściowo)
odmiennymdoświadczeniemhistorycznymwyzwolonychdopierowlatach1989-1991ze
swoistejsowieckiejnlodówki”pamięcispołeczeństwEuropyWschodniej.Dnia1maja
2004r.częśćznichdołączyładoUE,któramiaładlanichgotowywzórobowiązującej
pamięci.Zachodnioeuropejscyaktywiścipamięcidoświadczylijeszczejednegozwrotuod
triumfu(własnego,instytucjonalnego)dotraumy.Jejsymbolemstałosięgwałtownewystą-
pienienowejkomisarzUE,pochodzącejzŁotwySandryKalniete,któranaotwarciuTargów
KsiążkiwLipskuw2004r.zaapelowała,bydopuścićdogłosutakżeinnąkulturępamięci,
tęznEuropyWschodniej”
,opartąnadoświadczeniunietylkoHolocaustu,aletakżeGuła-
gui(rosyjskiego)imperializmu.Równocześnieogromneuroczystości,jakiezorganizował
wMoskwienadzieńzwycięstwa9maja2005r.WładimirPutin,odsłoniłyzcałąmocą
wewnętrznypodziałnkulturypamięci”wsamejnEuropieWschodniej”
.W
.Putinpokazywał
pamięćheroiczną,wktórejbohaterstwożołnierzyArmiiCzerwonej(utożsamionychwy-
łączniezRosją)wwalceopokonanienazizmuwEuropiejestdoświadczeniemcentralnym.
MiejscanapamięćofiarinnychniżżołnierzeStalinaraczejtuniebyło.Wpamięciniemałej
częścispołeczeństwkrajów,którewłaśniedoUEprzystępowały(zwłaszczaLitwy,Łotwy,
EstoniiiPolski,aletakżeWęgier,CzechiSłowacji),wspomnienie1945r.nieoznaczało
tylkowyzwoleniaprzezArmięCzerwoną,alenowypodziałEuropyinowąimperialnąoku-
pację,sowiecką,którejsymbolemjestraczejJałta(awcześniejpaktRibbentrop–Mołotow)
niżwyzwolonyobózwAuschwitz.Tozarysnowegokonfliktu:konfliktupamięci11.
Czydasiępogodzićróżnedoświadczenia?Czyraczejtrzebaułożyćjehierarchicznie?
Amożejednetrzebazapomnieć,żebyinnemogłyspełniaćswąterapeutycznąfunkcję?
CzyteżpotrzebnajestnnowaJałta”
,nnowyAusgleich”
,wytyczonywdziedzinieeuropejskiej
pamięci:tuHolocaust,tamGułag,wjakiejśczęścinachodzącenasiebie?
Taktworzyłasięsytuacja,którąwśrodowiskuzachodnioeuropejskichaktywistówpa-
mięciokreślonoztroskąjakostancommemorativeanxiety.Nakładasięnaniązjawiskonhi-
pertrofiipamięci”–jaktoująłPierreNora,adobitniejjeszczepodkreśliłGeoffreyHartman,
10
A.Assmann,TheHolocaust-aGlobalMemory?ExtensionsandLimitsofaNewMemoryCommunity,[w:]
MemoryinaGlobalAge.Discourses,PracticesandTrajectories,eds.A.Assmann,S.Conrad,NewYork
2010,s.112.Por.takżeTaskForceforInternationalCooperationonHolocaustEducation,Remembranceand
Research,[on-line]http://www.holocausttaskforce.org/about-the-itf/stockholm-declaration.html,dostęp:
12II2014.
11
Zob.T.Zhurzhenko,TheGeopoliticsofMemory,[on-line]http://www.eurozine.com/articles/2007-05-
-10-zhurzhenko-en.html,dostęp:14II2014;S.Troebst,HaleckiRevisited:Europe’sConflictingCulturesof
Remembrance,[w:]CulturalMemories.TheGeographicalPointofView,eds.P
.Meusburger,M.Heffer-
nan,E.Wunder,Dordrecht–London2011,s.146-148.
