Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
|AndrzejNowak
questforacommonnarrativebutwithouteverhopingtoactuallyreachit.Indoingso,toacer-
tainextenttheychangetheirownidentitiesandcreatenewopportunitiesforpoliticalaction37.
Czymusimyporzucićmarzenieoracjonalnymkonsensusiewtakważnejdziedzinie
jakpamięć,pamięćEuropy?NietylkoN.Sznaider,takżeinnibadaczedostrzegająelement
ntymczasowej”hegemoniiwkażdymkonsensusieiproponująwzamian–takjakChantal
Mouffe–nagonicznypluralizm”
,postawęwzajemnościiotwartościjakonajważniejszeza-
sadyprowadzeniadyskursu38.PolskipolitologiaktywnyuczestnikdebatopamięciAlek-
sanderSmolar,przypominając,żepodziaływpamięciniewystępujątylkowzdłużgranic
narodowychinietylkomiędzynWschodem”inZachodem”
,zaproponowałinteresującą
systematykęmożliwychmodelipolitykipamięci:1.politykapodboju(kiedyjednastrona
debatypodbijadrugą,eliminująckonkurencyjnepraktykipamięci,symboleihierarchie);
2.politykawewnętrznejnzimnejwojny”(kiedysiłajednejzestronkonfliktujestniewy-
starczającadodokonaniapodbojudrugiejczyinnych,alepodbójpozostajenadalnaho-
ryzonciejakocel);3.politykaustabilizowanejróżnicyipokojowejkoegzystencji(różnych)
pamięci;4.politykaograniczonegodemokratycznegokonsensusupomiędzyróżnymipa-
mięciami39.Owasystematyka,uformowananapodstawiedoświadczeńzwewnętrznych
konfliktówpamięciwPolsce,byćmożedałabysięodnieśćtakżedotychmożliwości,jakie
maprzedsobądebataopamięciwEuropie.
Czyjestmożliwynatejpłaszczyźniemodelustabilizowanejróżnicyipokojowejkoeg-
zystencji?Wydajesię,żedopieropojegoosiągnięciu,porezygnacjizpolitykiodgórnego
podboju(podhasłamiterapiiitroskionwschodnich”pacjentów),będziemożliwe–jeśli
kiedykolwiek–dotarciedoczwartegomodelu:demokratycznegokonsensusu,zograni-
czonymdominimumelementemhegemonii…Kiedydosiebiemówimy,słuchamysiebie
nawzajem,uczymysięswoichjęzykówpamięciipoznajemynaszeodmiennegenealogie–
tylkowtedymożemyliczyćnarzeczywisterozwiązanieproblemurzeczywistychkonflik-
tówpamięci.Nierozwiążemyichnapewnoprzeznarzuconąodgórniepróbęwykluczenia
konfliktu,przezodmowęrozmowy.
37
Ibidem,s.62-63.
38
Zob.Ch.Mouffe,DeliberateDemocracyorAgonisticPluralism,nSocialResearch”1999,vol.66,s.745-758.
39
Zob.A.Smolar,Władzaigeografiapamięci,[w:]Pamięćjakoprzedmiotwładzy,red.P
.Kosiewski,War-
szawa2008,s.56-57.
