Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziedzictwoimperialneipamięcipodzielonejEuropy|27
wzmocnionezostałododatkowoprzezreakcjęnawcześniejsząformęobowiązkowej,pub-
licznej,jednolitejpamięci,narzucanejprzezkomunistycznewładze.Choćrozmaiterządy
wpostkomunistycznychkrajachnEuropyWschodniej”ustanowiłyróżneinstytucje,mające
wytwarzaćnowestandardypamięci,niektóreotendencjiantykomunistycznej,inne–oan-
tyrosyjskiej,żadneznichniebyłynawetwprzybliżeniutaksystematyczneiefektywnejak
te,którefunkcjonowałyprzezponad40latpodrządamikomunistycznyminarzuconymi
przezMoskwę
15
.
Takczyinaczej,stwierdzićmożna,iżdlawieludramatycznych(iniekiedywzajemnie
międzysobąskonfliktowanych)pamięcinEuropyWschodniej”
,aściślej:pamięcijejmiesz-
kańców,marginalizowanychiprześladowanychodIIwojnyświatowejdo1989r.,niewy-
starczyłoczasu;niebyłowarunków,abymogłyznaleźćuznanemiejscewprzestrzenipub-
licznej.ItostanowioichistotnejróżnicywporównaniuznEuropąZachodnią”
,gdziehorror
okupacjinazistowskiej,problemkolaboracji,wielkazbrodniaHolocaustumogłystopniowo
zastąpićbardziejnheroiczne”
,indywidualnenarracjenarodowychpamięci–przeztrzydo
pięciudekadewolucji.WielezróżnychwspólnotpamięciwnEuropieWschodniej”
,łączą-
cych–powtórzmy–setkitysięcyczymilionyofiar,nieosiągnęłofazyuznania,anagnorisis,
jaktoująłAlexanderEtkind.Atylkoprzeztę,wyróżnionąwPoetyceArystotelesa,fazę
dojśćmożnadonuzdrowienia”
,douzdrawiającejprzemiany:perypetii
16
.Tepamięcimająbyć
nuzdrowione”–bezuznania,choćbytymczasowego.Mająbyćuleczoneprzezobowiązkowe
zapomnienie.Towynikazichspotkaniazwymogaminowejcentralizującejpolitykipamięci,
jakąorganizujejużniepaństwonarodowe,aleprzychodzącyzzewnątrz,znEuropy”gotowy
model,standardpamięci.
Jeślichcesznależećdonowejwspólnoty,musiszpamiętać:musiszpamiętaćto,cotwoja
nowawspólnota.Tenodwiecznywymógkażdejkonstruowanejwspólnotyjestpowtórzony
ubramyEuropy(UE).Maontakżenegatywnąstronę:jeślichceszwejść,jeślichcesznależeć–
musiszzapomnieć.Musiszzapomniećdokładnieto,costanowiłotwojąpoprzedniązbiorową
tożsamość.TowłaśniezjawiskokapitalnierozświetlastudiumFrankaAnkersmita,atakżepo-
święconapodobnejtematyce–typologiizapominania–pracaPaulaConnertona
17
.Tenostatni
analizujeinteresującynasfenomenjakotypzapomnieniankonstytutywnydlatworzenianowej
15
Szerzejnatentematzob.TheConstructionandDeconstructionofNationalHistoriesinSlavicEura-
sia,ed.H.Tadayuki,Sapporo2003;Pamięćipolitykahistoryczna.DoświadczeniaPolskiijejsąsiadów,
red.S.M.Nowinowski,J.Pomorski,R.Stobiecki,Łódź2008;Ofiaryimperium-imperiajakoofia-
ry.44spojrzenia.Imperialvictims-empiresasvictims.44Views,red.A.Nowak,Warszawa2010;Istoricze-
skajapolitikawXXIwieke,eds.A.Miller,M.Lipman,Moskwa2012.
16
Zob.A.Etkind,AParableofMisrecognition:AnagnorisisandtheReturnoftheRepressedfromtheGulag,
nRussianReview”2009,vol.68,s.623-640;por.E.Koresaar,K.Kuutma,E.Lauk,TheTwentiethCen-
turyasaRealmofMemory,[w:]TheBurdenofRemembering.Recollections&Representationsofthe20th
Century,eds.iidem,Helsinki2009,s.9-36;A.Assmann,ToRememberortoForget:WhichWayOutof
aSharedHistoryofViolence?,[w:]MemoryandPoliticalChange,eds.A.Assmann,L.Shortt,NewYork
2012,s.61-62.
17
F.Ankersmit,TheSublimeDissociationofthePastorHowtoBe(come)WhatOneIsNoLonger,nHistory
andTheory”2001,vol.40,s.295-323;P
.Connerton,SevenTypesofForgetting,nMemoryStudies”2008,
vol.1,s.59-71.
