Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
KazimierzaKelles-Krauza(1995)dotyczącegenezyidei,wpływa-
jącychnarozwójmasowychruchówspołecznych.Podwpływem
myśliKarolaMarksaiteoriinaśladownictwaGabrielaTarde’aautor
doszedłdoprzekonania,żenoweideesąprzetworzeniemtradycji:
„Ideały-pisał-którymiwszelkiruchreformacyjnypragniezastą-
pićistniejącenormyspołeczne,podobnesązawszedonormzbar-
dziejlubmniejoddalonejprzeszłości”(s.302).
Innąklasycznąkoncepcjąjestteoriapodłożahistorycznego
LudwikaKrzywickiego(1978).WpracyIdeaażycieuczonyroz-
ważałrelacjepomiędzyideamiasystememspołecznymigospo-
darczym.Analizującmechanizmyzmiennościhistorycznej,starał
sięzespolićkoncepcjemarksistowskiezpoglądamiewolucjoni-
stówwceluwyjaśnieniaroli,jakąwrozwojuhistorycznymodgrywa
„spuścizna”poprzednich„fazrozwoju”społecznegoigospodar-
czego:„Zpołączeniatychpierwiastków-pisał-zktórychjedne
wzięłypoczątekwodleglejszej,innewbliższejprzeszłości(…)
tworzysięwpływowakategoriaczynnikówrozwojudziejowego,
kategoria,którąochrzcimymianempodłożahistorycznego.Do
niejwchodząnajodmienniejszeskładniki:urządzeniapolityczne
iprawne,poglądyetyczneiestetyczne,wierzeniaisystemyfilo-
zoficzne,zwyczajeżyciacodziennego,nawetusposobienienasze
itemperament”(ibidem,s.893).
DoteoriipodłożahistorycznegopowróciłpoIIwojnieświa-
towejKazimierzDobrowolski(1995),zmagającysięzestarym
pytaniemnaukspołecznychoznaczenie,jakiemają„warunki
zastane”wfunkcjonowaniuiprzemianachzbiorowości.„Podłoże
historyczne-twierdził-obejmujecałokształtwszystkichwytwo-
rówkulturowych,któreogarniająwszelkiedziedzinydziałania
minionychgeneracji,niewyłączającżyciaspołecznego,iciążą
wsposóbmniejlubwięcejwyraźnynaaktualnychzachowaniach
żyjącychpokoleń,względniemogąwywieraćnaniepotencjalny
wpływ.Wychodzącztakiegozałożenia,możnawłączyćwskład
podłożahistorycznegotrzyzasadniczekategorie:a)podłożegeo-
graficzne,b)biologiczne,c)kulturowe”(ibidem,s.755).Jednymze
składnikówhistorycznegopodłożajestzdaniemuczonegoświa-
domośćhistoryczna,będąca„pojęciem,któregotreśćpozostaje
wścisłymzwiązkuzfaząrozwojowąkulturyistrukturyspołecznej.
Napojęcietoskładasięprzedewszystkim:a)pamięćprzeszłości,
10
