Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„PanTadeusz”.Poematmetafizyczny.Prolegomena
45
nawetkonspiratorowiczyemisariuszowizawiązującemunicispiskuzbroj-
nego.Bokażdaztychpostaciwie,jakimryzykiembyłobypozostawienie
zaciekłegowrogaprzyżyciu.Oczywiście,Robak,którybiłsiępodJeną
iSomosierrą,teżmusiotymwiedzieć.Ajednak,potępiającczynGerwa-
zego,uruchamiajakbypodwójnąocenęetyczną.Zabójstwotoaktniewy-
baczalny,leczBógmożejewybaczyć,oilepopełnionezostałoDpropu-
blicobono”.TowyjaśnieniebardzosiępodobaGerwazemu,alepoczciwy
Klucznik,którymiałprawoczućsiębohateremocalającymszlacheckie
głowy,stajesięnagleśpokutującymgrzesznikiem.
JakJacekSoplica34.
BoprzecieżzabiciePłuta(azwłaszczajużuświadomieniesamemu
sprawcyiotoczeniu,żechodzituomorderstwowłaśnie,anieśmierćna
polubitwy)zmieniadiametralniesytuacjęKlucznika.Zbezwzględnego
sędziegoipotencjalnegokatawjednejosobiestajesięonoskarżonym.
MożezabójstwoPłutaizgładzenieStolnikaważyćpowinniśmynainnej
szali?Amożejednaknie,oilewkażdejofierzedostrzegamyczłowieka,
lichegoalbowartościowego,alejednakczłowieka,któremuniewolnood-
bieraćBożegodaru,czyliżycia.
Gerwazynieodpowie,niebędziesiębronił.Możedlatego,że-jak
zauważyłHrabia-brakmudaruwymowy.Amożedlatego,żeośmierci
trudnojestopowiadać,zwłaszczawSoplicowie,gdziewszystkotakrwie
siędożycia.Iwmomencie,gdynadumęczonąziemiąwschodzinapole-
ońskagwiazdaibudzisięnadziejanalepsząprzyszłość.Wtakimczasie
iwtakimmiejscujakmówićośmierci?Możelepiejzastąpićsłowogestem?
Potemdłonieopuściłipalcamichrząsnął,
Jakgdybytajemnicęcałązrąkwytrząsnął.
Tenciemnygestpojęlisłuchaczeistali,
Patrzączdziwemnasiebie,wzajemsiębadali
Iposępnemilczenietrwałominutkilka.
(ks.X,w.180-184;WRIV,279)
DCiemnygest”-cóżzawspaniałametaforaśmierci,którażywychczyni
jedyniemilczącymiibiernymiobserwatorami.Cóżimpozostajeprócz
jednego-pragnieniaunieważnieniacudzejśmierci,zapomnienia,odku-
pienia,gorączkowegopogrążeniasięwżyciu,którejestzawszezaprze-
czeniemieliminacjąnicości?PamięćośmierciStolnikazacieramijający
czasiaktprzebaczenia,wizjaśmierciPłutapowrócijeszcze,wnajmniej
34OwyższościmoralnejJackanadpełnymnienawiściGerwazympiszetrochędyskusyjnie
Kleiner,wyraźniesympatyzującyznawróconymgrzesznikiem(zob.J.Kleiner,dz.cyt.,
s.308-310).
