Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
JANTOMKOWSKI
stosownymmomencie.Ztymidwomazdarzeniamimożnasięjakośupo-
rać,wstępującwwartkistrumieńczasuteraźniejszego,którypodnapo-
remHistoriinabieragwałtownegoprzyspieszenia.Coinnegowprzy-
padkuśmiercitrzeciej-śmierciJackaSoplicy.Tutajśmierćzamienićsię
musiwżycie,azwłaszczajużżyciewieczne,życieświętegoimęczennika.
Czyświętymożebyćżołnierzem,uczestniczyćwbitwach,konspiro-
wać,awięcniekiedymijaćsięzprawdą,snućintrygi,wyprowadzaćwroga
wpole,anawetzabijać?Mickiewiczwierzy,żetedwierole,dwiemisje
powierzoneczłowiekowiidwapowołaniadasięmimowszystkopogo-
dzić.Wiaraczynicuda,choćniedajeodpowiedzinawszystkiebezwy-
jątkupytaniaś
ObrazzamykającyksięgęXniepozostawiawątpliwości:jeszczezaży-
cia,dopieroprzyjmującostatnienamaszczenie,alejeszczeprzedspowie-
dzią,jakwynikałobyzporządkuopowieści,Jacekzostajeogłoszonyświę-
tym.Pytanie,przezkogoogłoszony,niemaspecjalniesensu,bomamydo
czynieniazbohateremliterackim,aniewiernym,poddanymwładzyko-
ścielnej.Znakiemświętościstajesięwięcnieurzędowakanonizacja,lecz
świetlistaaureolautworzonaprzezpromieniewschodzącegowłaśnienad
Soplicowemsłońca.
Tozapewnienieprzypadek,żemyśloświętościbohaterapowtórzona
zostajejużpowkroczeniuarmiinapoleońskiejioddziałówpolskichna
Litwę.Dopierowówczasdowiadujemysięowszystkichowianychlegendą
wyczynachJacka,któryzostałodznaczonykrzyżemLegiiHonorowej.Or-
derujużniezdążyłodebrać,więczawieszonogonagrobieksiędza-żoł-
nierza,bypotrzechdniachprzekazaćdokaplicyjakowotum.Mickie-
wiczsłowamiPodkomorzegozapewnianas,żeniczłegosięniestało,że
sławiedzielnegoSoplicytoDnieubliża”.Możemarację,boostatecznie
medaleiodznaczeniawymyślonodlażywych,aniedlaumarłych.Tym
ostatnimnależysięraczejpamięćiototeżzadbałmówcawyznaczonydo
kierowaniapośmiertnąuroczystością.PamięćtooczywiścieDdobra”pa-
mięć,czyliprzebaczenie,aniezapomnieniewin,przywyraźnympodkre-
śleniuzasług.Wplaniemetafizycznymzaś-zasprawądziałającegojuż
zzagrobuksiędzaRobakaprzechodzimyodżyciadośmierci.Wtekście
poematuodpowiadatodrodzeodgrobuzmarłegowprostdobiesiadnego
stołu,gdzienaddzbanemwinapochylająsięludziewiekowi,siłąrzeczy
zmierzającyjużdokresuswychdni.
WPanuTadeuszuniebrakdostojnychstarców,zresztąnaogółbardzo
energicznychiporywczych:Podkomorzy,Gerwazy,Protazy35.Znich
35MożenależałobydodaćdotychpostacitakżeJankiela,zgadzającsięzsugestią,że
DPanTadeuszwosobieJankielaobjawianietylkoswójwymiarpatriotyczny,aleprzede
