Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Proteuszowapostaćpolityki
todowspominanychwcześniejbanałówpoznawczych,ponieważwyjaś-
nieniezachowańpolitycznychodwołujesiędopolityki,czylimawrze-
czywistościcharaktertautologiczny.
Tradycjainterpretacjizjawiskpolitycznychprzezujęciasystemowe
niejestniczymnowym,ajejpodstawowązaletą,któramożezostaćuzna-
najednocześniezawadę,jestprostota.Wprzypadkuideisystemupan-
demoniumnajistotniejszyjestzbiórregułgokonstytuujących,zktórych
wynikajegodynamika(zachowanie).Wtymsensiesystemjestgenera-
toremzjawisk,któremożemyobserwować,aleniejestznimitożsamy.
Przeciwstawialiśmywcześniejdwieźródłowemetaforyistotnedlateorii
Arendt,czylimetaforęorganizmuiteatru.Wpierwszymwypadkusystem
jestrozwinięciempojęciaorganizmujakofunkcjonalnejcałościiwpew-
nymrelatywnymsensiestatycznejcałości,ponieważczęścisąfunkcjo-
nalniepodporządkowanetejżecałości.Wprzypadkuteatru,jakopojęcia
źródłowego,możemymówićosystemie,wktórymtakiezależnościnie
występują.Wynikatozdwóchpodstawowychreguł,czyliautonomiioraz
nastawieniarywalizacyjnegoelementów,któresięnaniegoskładają.Nie
jestprzypadkiem,żepowyższemetaforysązaczerpniętezdwóchodmien-
nychdomendoświadczenia,czylibiologiiikultury.Samopojęciesyste-
mupodkreślajednakprzejściowycharaktertegomodelusamoorganizacji
społecznej,atymsamymzjawiskapolitykijakoatrybutuspołeczeństw
ludzkich,wkórymcharakterkulturowypolitykijestzakresoworówno-
ważnysystemowikomunikacji.
Komunikacjajestzkoleikluczowymzjawiskiemwymaganymdla
zrozumieniawspółczesnychideisystemu,ponieważjestonaodpowied-
nikiemklasycznegopojęciakontroli,awszerszymkontekściezastępuje
pojęcieprzyczynowości,zwłaszczawjejjednoznacznejformule.System
jestzależnymodobserwatorazbioremmożliwychuporządkowańrze-
czywistości,wktórejtokonstrukcjisamobserwatorjestjednąztakich
możliwości48.Pomijającparadoksy,którepojawiająsięwtymmiejscu
zpoziomumyśleniapotocznego,należypodkreślić,żetakierozumienie
ideisystemupozwalawanalizieuwzględniaćperspektywizmpoznania
wynikającyzistnieniaobserwatorówiaktorówwramachsystemu,które
48
Zob.D.Baecker,Dlaczegosystemy?,tłum.M.Gadula,w:Współczesneteorie
socjologiczne,A.Jasińska-Kania,L.M.Nijakowski,J.Szacki,M.Ziółkowski(red.),
WNScholar,Warszawa2006,t.1,s.429inn.Baeckerwswojejanaliziewspółczes-
nejideisystemupodkreślarównieżjegoznaczeniejakopewnegoprocesupoznawcze-
go,wktórymobserwatorjestelementemewoluującegosystemu.Procespoznawczy
wpewnymuproszczeniujestprocesemewolucyjnym,awiedzajestzawartawcałym
systemie.Istotnajestrównieżjegokrytykawczesnychujęćsystemowychzichsta-
tycznąfunkcjonalnościąiteleologicznością.
25
