Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
PaniePrezydencie,MonsieurlePrésident...
grzecznośćjakopojęciepotoczne,skupimysięnajegoznaczeniuwjęzyku
polskim,gdyżtopolskimterminemHgrzeczność(językowa)”będziemypo-
sługiwaćsięwdalszejczęścipracy.Przeglądjęzykoznawczychujęćgrzecz-
nościbędzienatomiastkoncentrowałsięnabadaniachanglo-amerykań-
skich,zewzględunanajdłuższątradycjębadawczązjawiskgrzecznościo-
wychwtymkręgukulturowym,orazfrancuskichipolskich,zewzględuna
przedmiotnaszychwłasnychbadań,któredotycząfrancuskiegoipolskiego
dyskursupolityczno-medialnego.
1.1.Grzecznośćjakozjawisko,pojęcie,termin
Przezdługiczasgrzecznośćstanowiłaprzedewszystkimprzedmiotza-
interesowaniapodręcznikówsavoir-vivre,u,pozostajączjawiskiemniedo-
cenianymipomijanymprzeznaukiojęzyku.Coprawdauwaginatemat
grzecznościowychzachowańjęzykowychmożnaodnaleźćwpracachsocjo-
logicznychNorbertaEliasa(1980[1939]:145–153)iErwingaGoffmana
(2006[1967]),anagrunciejęzykoznawstwawopracowaniachpoświęco-
nychpojedynczymzagadnieniomwchodzącymobecniewobszarbadań
nadgrzecznością
2
,jednaksamozjawiskoniebyłoprzedmiotemusystema-
tyzowanejrefleksjijęzykoznawczej.Stałosięnimdopierowpołowielat70.
XXw.wrazzrozwojempragmatykiisocjolingwistyki,poszukującychre-
gułużyciajęzyka,takżetychnaturyspołecznej.Grzeczność,będączjawi-
skiemkulturowym,przejawiającymsięwzachowaniachniejęzykowych
ijęzykowych,okazałasięwtedykluczowympojęciempozwalającymzro-
zumiećiinterpretowaćinterakcjewerbalnetyputwarząwtwarz.Pierwsze
językoznawczeujęciagrzeczności(politeness)zaproponowaneprzezanglo-
-amerykańskichbadaczyRobinLakoff(1973)orazPenelopeBrowniSte-
phenaLevinsona(1978,1987)łączyływłaśniepodejściesocjolingwistyczne
ipragmatyczne,dającobudziedzinomimpulsdodalszychbadańnadistotą
grzecznościowychzachowańjęzykowych(Brown,Levinson1987:56;La-
koff,Ide2005:9–10).WPolsceiweFrancjibadaniatakieprowadzone
odlat80.ubiegłegowieku,choćsyntetycznepublikacjenatentematzaczęły
2
WprzypadkuinteresującychnasFAmożnawymienićchoćbypolskieartykuły
JanaŁosia(1916)czyZygmuntaKlemensiewicza(1946).