Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RobertKłosowicz,JoannaMormul
Pojęciedysfunkcyjnościpaństw-genezaidefinicje
Zjawiskodysfunkcyjnościpaństwbyłoobecnewświatowejrzeczywistościpo-
litycznejodpoczątkuistnieniasamychorganizmówpaństwowych.Niemniej
jednakdopieronapoczątkulat90.XXwiekuobserwujesięwzmożonezainte-
resowanietymfenomenem,określanymnajczęściejmianemupadkupaństwa
(statefailure),główniewkontekściesytuacjihumanitarnejobszarówdotkniętych
kryzysempaństwowości.Zjawiskowysokiejdysfunkcyjnościpaństwjestcharak-
terystyczneprzedewszystkimdlaobszarównazywanychTrzecimŚwiatem,ijak
zauważaStanisławBieleń,zrodziłosięwwynikunałożeniasiękilkuczynników.
Wśródnichjestmiędzyinnymidziedzictworządówkolonialnych,któreznisz-
czyłytradycyjnestrukturyspołeczne,aleniezdążyłybądźniechciaływykształcić
trwałychinstytucjiustrojowych.Wnowopowstałychpaństwachpokolonialnych
elityrządząceniemogłyzapewnićwewnętrznejspójnościipokonaćproblemów
typowychdlaspołeczeństwwieloetnicznychiwielowyznaniowych1.Powstałebo-
wiemwokresiepokolonialnympaństwatowwiększościsztucznetwory,których
graniceodzwierciedlałyprzedewszystkimgręinteresówmocarstwkolonialnych.
Wgranicachwspomnianychpaństwzamkniętodziesiątki,aczasamisetkigrup
etnicznych,częstozsobąskonfiktowanych.Wymownymiprzykładamisąpań-
stwaonajwyższymstopniudysfunkcyjnościleżącewAzjiPołudniowejiAfryce
Subsaharyjskiej2.
Większemuzainteresowaniuproblemempaństwdysfunkcyjnychsprzyjały
takżewydarzeniahistoryczne,takiejakupadekZwiązkuRadzieckiegoizwiązany
ztymkonieczimnejwojny3.RozpadZSRRiblokuwschodniegooznaczałodejście
oddwubiegunowegoukładusił,awkonsekwencjiStanyZjednoczonepozostały
jedynymsupermocarstwem,czasemnazywanym„hiperpotęgą”
,cosugerowało,
żebędąmogłyprzeforsowaćswojewarunkiglobalnego„nowegoświatowegopo-
1
S.Bieleń,Państwaupadłe,[w:]J.Symonides(red.),OrganizacjaNarodówZjednoczonych
-bilansiperspektywy,Warszawa2006,s.622-623.
2
ProblematykatazostanieszczegółowoomówionawtomieIIwodniesieniudopaństwdys-
funkcyjnychAfrykiSubsaharyjskiej,AzjiiAmerykiŁacińskiej.
3
M.Nguyen,meQuestionof<FailedStates’.AustraliaandtheNotionofStateFailure,„Viewon
Asia.BriefingSeries”
,Uniya,JesuitSocialJusticeCentre,March2005,s.2,za:http:llwww.uniya.orgl
researchlstate_failure.pdf(dostęp:26.07.2012).
