Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pojęciedysfunkcyjnościpaństw-genezaidefinicje
17
elementowejdefinicjipaństwa22.Wpaństwieupadłymwładzaprzestajedefacto
istnieć.Niechodzijednakookresowybrakwładzy,tenbowiemniejestpodstawą
dokwestionowaniapodmiotowościpaństwa,ajedynieskłaniadozastosowania
zasadyiuspostliminii,wedługktórejwystępujedomniemaniekontynuacjiiefek-
tywnościwładzy.Naprzykładwpaństwachupadających,wprzeciwieństwiedo
państwupadłychczyteżpaństwwstanierozkładu,istniejejakaśformawładzy,
doktórejmożnazastosowaćzasadęiuspostliminii,oczekującnamomentwyło-
nieniasięefektywnegorządu23.
Jakjużwspomniano,dotrójelementowejdefinicjipaństwaautorstwaJellin-
kadodanoczwartyelementwpostacizdolnościdoutrzymywaniastosunków
zinnymipodmiotami.Wzdolnościtej,którajestzwiązanazwładząnajwyższą
państwa,przejawiasiępodstawowekryteriumjegosuwerenności.Skorojed-
nakżewładzawpaństwieupadłymnieistniejeprzezdłuższyczas,towwyni-
kutejsytuacjipaństwoniemazdolnościwchodzeniawstosunkiprawne,czyli
wkonsekwencjiniejestsuwerenne24.Wteorii,pospełnieniukryteriówuzna-
nychprzezprawozwyczajowezawarunkipaństwowości(triadaJellinka)oraz
uzyskaniuzdolnościdoutrzymywaniastosunkówzinnymipodmiotamiprawa
międzynarodowego,państwonabywapodmiotowośćprawnomiędzynarodową,
zatemwobliczutrwałejutratyjednegozeskładnikówkonstytutywnychswe-
goistnienia(np.efektywnegorządulwładzy)powinnostracićpodmiotowość25.
Prawomiędzynarodoweuznajejednakmożliwośćpowrotupaństwaupadłegodo
normalnegofunkcjonowaniaitymsamymodtworzeniajegopaństwowości,dla-
tegoteżwpraktycekwestionowaniepodmiotowościpaństwaupadłegojestod-
rzucane,cowidaćnaprzykładwdziałaniachOrganizacjiNarodówZjednoczo-
nychopowiadającejsięzauznaniemciągłościpaństwaznajdującegosięwstanie
upadku26.
22
R.Koskenmäki,LegalImplicationsResultingfromStateFailureinLightoftheCaseofSomalia,
„NordicJournalofInternationalLaw”2004,nr73,s.4-5.
23
M.N.Shaw,Prawomiędzynarodowe,przeł.J.J.Gojło,A.Kułach,A.Misztal,P.Nowak,War-
szawa2006,s.127;J.Zajadło,Prawomiędzynarodowewobecproblemupaństwaupadłego,„Państwo
iPrawo”2005,z.2.RiikkaKoskenmäkidozilustrowaniatejzasadyprzywołujeprzykładsytuacjiSo-
malii,traktowanejjakoswegorodzajuanomalię(swegoczasuOrganizacjaNarodówZjednoczonych
uznała,żenajejobszarzenieistniejeżadnaformarządu).R.Koskenmäki,LegalImplications...,op.cit.,
s.14-16;Resolution897(1994),UNSecurityCouncil,SlRESl897,4lutego1994,za:http:ll
daccess-dds-ny.un.orgldoclUNDOClGENlN94l065l62lPDFlN9406562.pdf?OpenElement
(dostęp:2.03.2013).
24
S.Bieleń,Państwaupadłe,op.cit.,s.629.
25
R.Koskenmäki,LegalImplications...,op.cit.,s.5-6.
26
S.Bieleń,Państwaupadłe,op.cit.,s.629.PokazujetorównieżpostępowanieONZwsprawie
upadkupaństwawSomaliinapoczątkulat90.XXwieku.Mimopoczątkowejdeklaracji,żeSomalia
znajdujesięwsytuacjibrakuefektywnegorządu,RadaBezpieczeństwaONZkonsekwentnietrak-
towałaSomalięjakosuwerennepaństwo,m.in.uznającrządnauchodźstwie.Por.R.Koskenmäki,
LegalImplications...,op.cit.
