Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RobertKłosowicz,JoannaMormul
Państwadysfunkcyjne-ujęciepolitologiczne
Konieczimnejwojnyorazpostępującaglobalizacjaimodernizacjauwypukliły
problempaństwdysfunkcyjnych,najczęściejokreślanychjakopaństwaupadłe
(failedstates).Państwateznajdująsięobecnienaobszarzetzw.TrzeciegoŚwiata
(wszczególnościnakontynencieafrykańskim-70%),wzwiązkuzczympojawia-
jąsiępytania,czyokreślenie„upadekpaństwa”(statefailure)niejestprzejawem
europocentrycznejperspektywystosowanejwzględempaństwpostkolonialnych,
częstodysfunkcyjnychjużodmomentuswojegopowstania27.
Ugruntowaniesiępojęciapaństwaupadłegowewspółczesnejnaucepoprze-
dziłycałkowiciebłędnezdzisiejszejperspektywyrozważaniaRobertaH.Jack-
sona.Wswojejwydanejporazpierwszyw1990rokuksiążceQuasi-States:Sove-
reignty,InternationalRelationsandthemirdWorldJacksondookreśleniapaństw
owysokiejdysfunkcyjnościużywaterminu„quasi-państwa”(quasi-states),który
dziśoznaczapaństwanieuznawanelubjedynieczęściowouznawanenaarenie
międzynarodowej(np.Kosowo,Abchazja,OsetiaPołudniowa,CyprPółnocny,
SaharaZachodniaczySomaliland).WujęciuJacksonaquasi-państwatopaństwa,
któreniemogąutrzymaćsiębezpomocyotrzymywanejzzewnątrztudzieżnie
przyczyniająsiędoutrzymaniaporządkumiędzynarodowego,niemniejjednak
sąprawnieuznawanedziękiswemuczłonkostwuwOrganizacjiNarodówZjed-
noczonych.Termin„quasi-państwa”zostałprzezJacksonaukutygłówniewod-
niesieniudobyłychkolonii,którewkonsekwencjiprocesówdekolonizacyjnych
uzyskałypaństwowośćwrozumieniuprawnomiędzynarodowym,tymsamym-
przynajmniejwteorii-nabywającidentyczneprawaiobowiązkicoinnesuwe-
rennepaństwa.Wwynikubrakówinstytucjonalnychichpaństwowośćbyłajed-
nakżeograniczonawsensieempirycznym,asuwerennośćbyłarozumianajako
sprawowanieefektywnejkontrolinadswoimterytoriumorazzamieszkującąje
ludnością28.Nachaosterminologiczny,jakiwprowadzaksiążkaJacksona,zwraca
uwagąPålKolstø,którywyraźnieoptujezaodróżnieniemquasi-państw(quasi-
-states)29-rozumianychjakopaństwanieuznawaneprzezspołecznośćmiędzy-
narodową(unrecognizedstates),azatempozbawionesuwerennościwaspekcie
zewnętrznym-odpaństwupadłych(failedstates),pozbawionychsuwerenności
27
G.Gil,UpadaniepaństwawAfryce...,op.cit.,s.130;R.Rybkowski,Komupotrzebnesąpań-
stwaupadłe?,[w:]R.Kłosowicz,R.Mania,op.cit.,s.14,18.
28
D.W
.Potter,StatesResponsibility,Sovereignty,andFailedStates,referatzaprezentowanyna
AustralasianPoliticalStudiesAssociationConference,UniversityofAdelaide,29.09.-1.10.2004,
s.2-3,12,za:https:llwww.adelaide.edu.aulapsaldocs_paperslOtherslpotter.pdf(dostęp:12.06.2012).
Zob.więcej:R.H.Jackson,Quasi-States:Sovereignty,InternationalRelationsandthemirdWorld,
Cambridge1996,s.21-26.
29
Kolstøprzytaczarówniżinneterminyużywanewstosunkudopaństwnieuznawanych:pań-
stwadefacto(defactostates),parapaństwa(para-states),pseudopaństwa(pseudo-states).
