Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RobertKłosowicz,JoannaMormul
MarinaOttawaywyróżniadwarodzajedysfunkcyjnościpaństw:pozytywną
inegatywną.Wpierwszymprzypadkupaństwouznajesięzadysfunkcyjne,jeśli
niewykształciłoonowystarczającychzdolnościadministracyjnych,któreumoż-
liwiłybyrzeczywistewprowadzaniewżyciedecyzjipodejmowanychprzezjego
kierownictwo.Dysfunkcyjnośćnegatywnaopierasięnatomiastnaniezdolności
państwadopowstrzymaniainnychorganizacjipaństwowychodprzejęciajegote-
rytorium.Możnawięcuznać,żepaństwodysfunkcyjnetotakie,wktórymrząd
niepotrafianiadministrowaćpaństwem,aniochraniaćjegoterytoriumczyteż
funkcjonującychorganówwładzy.WedługOttawaydysfunkcyjnośćpaństwa
możnazmierzyćzapomocąparametrówabsolutnych,odnoszącsiędoidealnego
modeluobrazującego,„jakpaństwopowinnofunkcjonować”
,lubparametrówre-
latywnych,czyliprzezocenęstopniafunkcjonalnościpaństwanapodstawiejego
zdolnościdoosiągnięciastawianychsobiecelów34.Wtejdefinicjidysfunkcyjności
państwpunktciężkościjestumiejscowionynadwóchkonstytutywnychelemen-
tachpaństwa:władzyiterytorium35,brakujetymsamymporuszeniakwestiilud-
nościpaństwadysfunkcyjnego,dlategoteżwceluuzupełnieniawartoodwołaćsię
dodefinicjiStephenaEllisa.
Wartykuleopublikowanymw2005rokuw„ForeignAfairs”definiujeonter-
minpaństwdysfunkcyjnychprzezwskazanieichdwóchgłównychcechcharak-
terystycznych:(1)niemogąonezapewnićnaswoimterytoriumprzestrzegania
prawaiporządku,jakrównież(2)wypełnićistotnychzobowiązańmiędzynaro-
dowych.Pierwszaztychcechoddziałujeprzedewszystkimnaobywatelitychże
państw,podczasgdydrugawzbudzaniepokójspołecznościmiędzynarodowej.
Tymsamymdefinicjatawydajesięniejakobardziejkompletna,gdyżzjednejstro-
nymożemyodnaleźćwniej,zawartewsposóbdorozumiany,trzykonstytutywne
składnikipaństwa:terytorium,władzę(zapewnienieprzestrzeganiaprawaipo-
rządku)iludność(komutoprawoiporządeksązapewniane),azdrugiejtakże
czwartyatrybutpaństwowości-zdolnośćdoutrzymywaniastosunkówzinnymi
państwami(tu:wypełnianieistotnychzobowiązańmiędzynarodowych,dzięki
czemupaństwojestwiarygodnewstosunkachzinnymiaktoramipaństwowy-
mi).Mimotonależyjednakzauważyć,żedlaEllisakategoriapaństwdysfunkcyj-
s.282,orazG.GilwartykulePaństwaupadłejakoźródłozagrożeńasymetrycznychpozimnejwojnie,
[w:]J.Dobrowolska-Polak(red.),Kryzysyhumanitarnewywołanedziałalnościączłowieka.Stabili-
zacjanieładuidestabilizacjaładu,Poznań2011,s.132.
34
M.Ottaway,DysfunctionalStates,DysfunctionalArmedMovements,andLootableCommodi-
ties,[w:]Ch.Clapham,J.Herbst,G.Mills(red.),BigAfricanStates:Angola,DRC,Ethiopia,Nigeria,
SouthAfrica,Sudan,Johannesburg2001,s.189.
35
Ottawaywspominarównież,żejednymznajważniejszychkomponentówstanowiących
ofunkcjonalnościpaństwajestjegozdolnośćuzyskiwaniadochodunarodowego,niezbędnegodo
finansowaniadziałańrządu,administracjiczywojska.Samouzyskiwaniedochodunarodowegonie
możebyćjednakwyznacznikiemfunkcjonalnościpaństwa,państwadysfunkcyjnebowiemmogą
uzyskiwaćdochody,choćczęstonastępujetowwynikutakiejdziałalności,jakkorupcja,nielegalna
produkcjaczysprzedażtowarów,grabieżdóbrwłasnychobywatelilubobywatelipaństwsąsiednich.
M.Ottaway,DysfunctionalStates...,op.cit.,s.190.
