Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
WSTĘP
Będziezapewnenieznośnymtruizmemprzypomnienie,żePlatonżyłwinnych,
niżmy,czasach.Wczasach,wktórychtaniecznajdowałsięwłaściwiewszędzie,
aleteżprzecież,wczasach,wktórychtanieczacząłsięodsuwaćpodnaporemtro-
chęsiłzewnętrznych,aleteżnaporemjakiejśnowejwersjisamegosiebie.Wersji,
którawielemadozaoferowania,pełnejnierazwdziękuiwirtuozerii,alektórajest
przedewszystkimkameralna,czymożeinaczej:wersji,którascenę,czylimiej-
scedotańca,pozostawianiewielkiej,corazbardziejhermetycznejgrupie.Kiedy
PlatonwPaństwienakazujewszystkimswoimobywatelomzajmowaćsięczymś
jednym,takżebymożnabyłotocośwłaśniewykonywaćdobrze,pomijasztukę
taneczną,podobniezresztąjaksztukimuzyczne,niedlategobynajmniej,żesporą
częśćmuzykówrazemzniemniejlicznągrupątancerzyzpaństwawyprasza,ale
dlategożeanitaniec,animuzykaniemożestaćsię,wedlePlatona,umiejętnością
specjalistyczną8.Platonżyłwczasach,gdysztukamuzyki(wszerokimiwwą-
takzdawałobysięoczywistych,jaktanieclabiryntunawazieFrançois.Dalej,tekstystarożytneotańcu,
którezachowałysiędonaszychczasów,wwiększościsąpóźneinierzadkoprzyjmująbardzospecyficzną
optykę.PochodzącyzIIw.n.e.dialogLukianaOtańcuwidzinajwyższewcielenietańcawwidowisko-
wymtańcupantomimicznym,azatemzzałożeniawszystkietańcestare,zazwyczajtańczonenieprzezza-
wodowychtancerzy,aleprzezzwykłychobywatelimiast,Lukiantraktujepogardliwieiwspominaonich
zwykletylkowówczas,gdypowiązanesązjakimśznanymświętembądźpoetą.Lukianzatembronitańca
jakowidowiskabardziej,aniżeliszukawnimsposobużycia,atymbardziejsposobuurządzeniapaństwa.
Jesttownajlepszymwypadkumowaapologetycznadlatancerzy,którychnieporazpierwszyiniepo
razostatniktośchcewygnaćzpaństwa.PodobniejestzpochodzącązIVw.n.e.MowąwObronieTan-
cerzyLibaniosa.Różnicatkwiwpewnym,retorycznymprzesunięciu.Libaniosmniejsząufnośćpokłada
wmaterialeźródłowym.RaczejodLibaniosadowiadujemysięokłopotliwejobecnościtańcawIVw.,
aniżelipoznajemy,choćbyzarystańcagreckiego.Sprawękomplikujetojeszcze,żemowaLibaniosajest
wedlewszelkiegoprawdopodobieństwapróbąwejściawspórzoskarżającątancerzyonajgorszebeze-
ceństwa,zaginionąmowąEliuszaArystydesa.Obydwatekstydzieliłomniejwięcej200lat,stądupływ
czasumusiałstanowićdlaLibaniosaraczejkwestiędrugorzędną(Bowersock2008:69).Cowięcej,Liba-
nioschwalito,czego,jakskądinądwiemy,samnielubiłiczegounikał,raczejjesteśmywobrębiesporu
międzyretorycznymitropamianiżeliwobrębiepracybadawczej(Bowersock2008:69-70).Aleprzede
wszystkimrzeczskupiasięnapóźnoantycznymtańcupantomimicznym.Zdecydowaniewięcejinforma-
cjiźródłowychuzyskamyzdziełkompilacyjnych,przedewszystkimznajdziemyjewUczciemędrców
AtenajosaczywOnomasticonPolluksa.Aleotookazujesię,żenajbogatszymźródłemdotyczącymtańca
greckiegosąPrawaPlatona,szczególnieIIiVIIksięgaPraw.Tymkierowaniprzekonaniembadacze
tańcagreckiegonierazbędąuPlatonaszukaćinformacjiźródłowychinierazbędąprzyjmować,żePlaton
wPrawachnietyleopisujeidealnąMagnezję,ilehistoryczneAteny.Przykłademjestchociażbyopistańca
zbronią,którypojawiasięregularniewliteraturzejakoopisateńskiejpyrriche.
8Skorowdaliśmysię,zestawiająctanieczmuzyką,wkwestieterminologiczne,topośródrozchwiań
definicyjnychuPlatonabędziemymusielimierzyćsięrównieżztym,wktórymsłowomuzykaznaczyjuż
towąskądziałalność,np.technicznie,skupiającasięnasłużbiebogomzapomocąmelodii,jużtomelodię
połączonązruchem,azatempoprostusztukęchóru.CzasemmuzykąjestwszelkasłużbaMuzom,wktórej
częściąwyróżnionąjestspośródtychsłużbnajwiększa.Filozofia.Torozchwianienierazbędzienamspra-
wiaćproblemy.Bardzoczęsto,kiedyPlatonmówiomuzyce,mówirównieżotańcu(tądrogąidzie:Pont
2008:268:nPlato’sphilosophyofdanceispartofhisgeneralphilosophyofmusicandmuchofwhathe
hastosayaboutmusic,therefore,appliesequallytodance”),aleniejesttakzawsze.Taksamo,kiedymówi
otańcu,zazwyczajzakładamuzykę.Aleznowu:takjestzazwyczaj.
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
