Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Fizjologia
Gazydrażniące,jakozon,ditleneksiarkiitlenkiazotu,mogąwystępo-
waćwotaczającympowietrzujakoproduktyprzemysłowejdziałalności
człowiekalubjakoskładnikispalinwytwarzanychprzezsilnikisamocho-
dowe.Jeżelinarażenienaichdziałanietrwakilkalat,tomożedojśćdo
uszkodzeniapłuclubzapaleniaoskrzeli(bronchitu).
Zkoleiinnezwiązkichemicznemogąwywoływaćprzywielokrotnym
kontakciebardziejsubtelneskutki,np.zmianynaskórzelubalergie.Zmiany
uczulenioweskórymożewywoływaćnp.nikielznajdującysięwbiżuterii
lubskładnikiniektórychproszkówdoprania.Reakcjauczuleniowaskóry
możeprowadzićdoalergicznegozapaleniaskóry,któregoskutkimogąbyć
bardzopoważneażdotrwałegooszpeceniawłącznie,cojestuznanącho-
robązawodową(patrzrozdz.7).Czynnikamidrażniącymiskóręmogąbyć
równieżzwiązkiwystępującewprzyrodziewpostacinaturalnej,np.wpo-
krzywie(kwasmrówkowy)czywbluszczu.
Wielezwiązkówchemicznychniewykazujejednakbezpośredniego
szkodliwegowpływunatkankiskóry,płucczyjelit.Szkodliweefektypoja-
wiająsiędopieropowprowadzeniuichdownętrzaorganizmu.Istniejąteż
związki,którychaniorganizmniewchłania,aniniemająwłaściwościdraż-
niącychczyżrących,czyliktóreniewywołujążadnychefektówprzykon-
takciezciałem.
Wchłanianiedoorganizmu
Jakorganizmwchłaniazwiązkichemiczneicosiępóźniejznimidzieje?Co
sięstaniezpołkniętątabletkąleku,np.paracetamolu?Jeżelipołkniętyzwią-
zekchemicznyjestsłaborozpuszczalnywwodzie(paracetamolrozpuszcza
sięsłabo),tołatwowejdziewkontaktzkomórkamiśluzówkiżołądkaijelit.
Jeśliprzytymłatworozpuszczasięwlipidach(jakwłaśnieparacetamol),to
rozpuścisięwbłonachtychkomórek(patrzrys.2.1).Natomiastwchłanianie
związku,któregocząsteczkisąduże(np.białka)lubktóryniezbytdobrze
rozpuszczasięwlipidach(np.herbicydu–parakwatu)jestdużomniejpraw-
dopodobnelubtylkoograniczone.Wprzypadkuparakwatujegoilość
wchłanianaprzezprzewódpokarmowyjestwystarczająca,byspowodować
zatrucie.Jeślibowiemstężeniezwiązkujestwiększenazewnątrzkomórki,
należącejdośluzówkijelita,niżwjejwnętrzu,następujeprocesdyfuzji,
dziękiktóremucząsteczkizwiązku(np.paracetamolu)sąprzenoszonedo
wnętrzatejkomórki.
Krewworganizmiekrążywnaczyniachkrwionośnych.Naczyniami,
któreodprowadzająkrewzsercairozprowadzajądonajodleglejszych
miejscworganizmiesątętnice,natomiastpowrótkrwidosercaodbywasię
żyłami.Najmniejszenaczyniakrwionośnesąnazywanenaczyniamiwłoso-
14
