Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pewienzobiektywizowanynaukowysposóbwyjaśnianiapewnegotypuzjawisk56.Nieco
innerozumienieparadygmatuwprowadziłdopedagogikiJ.Gnitecki,któryujmuje
gojakopewnegorodzajuwzorzecracjonalnościnaukowejopartynaokreślonych
założeniachontologicznych.Autortenopisujedwaaspektyrozważanejkategorii–aspekt
socjologiczny(wyrażającysięokreślonymkonsensusemcodosposobupostrzegania
rzeczywistościijejopisywania)orazepistemologiczny(polegającynazaakceptowaniu
założeńdanejorientacjimetodologicznej)57.Wydajesię,iżJ.Gniteckibliskijest
koncepcjiparadygmatuzaproponowanejprzezT.S.Kuhnajeszczewdziele
Struktura
rewolucjinaukowych
,wktórymtoautorukazałdwasensyjegorozumienia–właśnie
wsensiesocjologicznym,jakołączącadanąwspólnotęnaukowąkonstelacjaprzekonań,
orazwrozumieniuparadygmatujakowzorzec„modelowychproblemówiich
rozwiązań”.Propozycjatabudowanajednakbyładlanaukprzyrodniczychinapodstawie
badańwobszarzenaukprzyrodniczych.Specyfikanaukhumanistycznychispołecznych,
doktórychzaliczasiępedagogika(nieczyniącwtymmiejscurozstrzygnięć,czyjestona
naukąhumanistycznączyspołeczną,czyteżnaukąnapograniczu),powoduje,
iżkategoriaparadygmatuwpedagogiceujmowanajestwsposóbspecyficzny,
podkreślającyjejwieloparadygmatyczność.T.Hejnicka-Bezwińskapisze,iż„(...)pojęcie
paradygmatuwnaukachhumanistycznychobejmujezarównomodelebadań
humanistycznych(ilościowychijakościowych),jakikonkretnepraktykibadawcze,które
mogąstawaćsięwzoramiiwzorcamilegitymizującymibadanieokreślonych
problemów”58.Kategoriaparadygmatuweszłanastałedorefleksjipedagogicznejprzy
zastrzeżeniu,iżpedagogikaniejestnaukąparadygmatycznąwklasycznymrozumieniu
prezentowanymprzezT.S.Kuhna(jakoponastępującychposobienadrodzerewolucji
kolejnychparadygmatów),leczwieloparadygmatyczną,poliparadygmatyczną.W2009
rokuZ.Kwieciński,dokonującswegorodzajuanalizyfunkcjonowaniakategorii
paradygmatuwpedagogice,skonstatował,iżpojęcietonajczęściejjeststosowane
wtrzechznaczeniach59:
1.
jakogłównenurtymyślipedagogicznej,czyliuogólnionewzorymyśleniawnaukach
pedagogicznychbądźichwydzielonychsubdyscyplinach;
2.
jakoideologieedukacyjne,czylitypowewzorymyśleniaorozwoju,wychowaniu,
kształceniuzakotwiczonewmyśleniupotocznymiwkulturze,„(...)rozpoznawane
wtórniewpedagogice,filozofii,psychologii,socjologii,kulturoznawstwie,politologii,
literaturoznawstwie(...),formułowanewprostlubimplicite,niewprostwtekstach
kulturyiopiniipublicznej,wprzekonaniachzawodowychinaturalnych
wychowawców”60;
3.
jakomodele,wzorypraktykiedukacyjnej,wzorcewartenaśladowania.
Przykładempierwszegorozumieniaparadygmatujestzdaniemautoranp.zestawienie
przezK.Sośnickiegodwóchnajwiększychnurtówmyśleniawpedagogice
–didaskalocentryzmu,stawiającegowcentrumuwagiosobęnauczyciela,traktującego
wiedzęjakofenomenobiektywnyipromującegotzw.modeledukacjitradycyjnej,oraz
pajdocentryzmuzwracającegosiękudziecku,jegorozwojowiipotrzebom.Przykładem
zastosowaniakategoriiparadygmatuwdrugimrozumieniu,czylijakoideologii
edukacyjnej,sąnp.praceT.Brameldaorazmapyparadygmatycznetworzoneprzez
R.Paulstona.Trzecityprozumieniaparadygmatutonp.modeleedukacjiwukładzie
zaproponowanymprzezB.Joyce’aiM.Neill.
Przywszystkichzastrzeżeniachcodonaturyparadygmatu,sposobujego
definiowania,rozumienia,wyłanianiasięifunkcjonowaniawobszarzenauk
humanistycznychorazspołecznychpedagogikauznanazostałazanaukę
wieloparadygmatyczną.Możliwośćwspółistnieniawieluparadygmatównieoznacza
wcale–jakpodkreślaB.Śliwerski61–ichrównoprawności.Zdaniemautora
wpedagogicejakonaucewieloparadygmatycznejwdanymokresiedominujejeden
paradygmat,adoprzełomudochodziwtedy,gdyaktualniedominującyparadygmat
ustępujeinnemu,dotądopozycyjnemulubperyferyjnemu.Rozwójnaukpedagogicznych
nieodbywasięjednaknadrodzerewolucjiwKuhnowskimwydaniu.Z.Kwieciński,
inspirowanykoncepcjąR.G.Paulstonawyróżniającegotrzyfazyrozwojoweteorii
