Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Częśćpierwsza:Rzeczyimarzeniaskamandrytów
cość,anawetzłośliwyopór.Byłotozresztąpowszechnewrażenie
tamtejepokiartykułowanewróżnychformachijęzykach:
Mnierzeczynielubią.Meblestarająsiępodstawićminogę.
Jakiślakierowanykantpewnegorazumnieugryzł.Mamzawsze
skomplikowanystosunekzkołdrą.Zupa,którąmipodają,nigdy
niestygnie18.
Tuwimadrażnikształtstołuiwyjącatrąbaelektroluksu,Lieberta
niepokojądębowesprzęty.AleprzedmiotowedoznaniaPonge’aczy
Rymkiewiczasądlanichniedostępne.Dlaczego?
Wtymmomenciedotykamykolejnego,bodajnajważniejszego
aspektuhistoriirzeczy.Albowiemstosunekczłowiekawobecnich
niejestanibezpośredni,aniniezmienny.Abyopisaćtęstrefęmedia-
cji,Foucaultpotrzebujesystemupomocniczychkategorii—episteme
énoncé,rassemblance,ordre.Iwyróżniatrzyepoki—renesans,wiek
klasyczny,czasyXIXiXXstulecia—wktórychrelacjaprzedmioto-
wo-językowauległazasadniczymprzeobrażeniom:
WedługM.Foucaultapanującąwokresierenesansubyłaepi-
stemapodobieństwa(similitude)wiodącadowiarywto,żeistota
rzeczymożebyćodsłoniętaprzezodkryciewłaściwegosłowa.[…]
Wokresieklasycznympanujejużinnaepistema.Nastąpiło
oddzieleniesłówodrzeczy.Okazałosię,żeposzukiwaniepodo-
bieństwutrudniaujrzenieistotyrzeczyleżącej,jakzaczętosą-
dzić,wsferzeróżnic.[…]głównymproblememnaukistałosię
określenietego,wjakisposóbmożnapowiązaćznakztym,co
onznaczy.[…]
Drugarewolucjapolegałanaporzuceniuepistemyiden-
tycznościiróżnicy(tzn.reprezentowania)wraz
zkategoriamimierzeniaiporządkowanianarzeczepistemyana-
logiiinastępstwa.OznaczałotowXIXwiekuzwrócenie
większejuwaginaczynnikczasuwrozumieniuświataifluhisto-
rycznienie”świadomościnaukowej.
18J.Olesza:Zawiść.W:Pestkawiśni.Wybórprozy.Przeł.A.Galis.Kraków
1984,s.137.TenfragmentcytujeiopatrujekomentarzemK.Karasek(Postscrip-
tumdoPonge’a…).
