Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
flJakbysięwizbieobłędulękała…”…
13
następnieodrzucakobietę,byostatecznepołączyćsięzniąbezpośrednioprzed
śmierciąpoprzezpocałunek.HistorięszaleństwaKseniodsłaniaprzedczytelni-
kiempieśńślepegolirnika.Istotne,żestarzecpoczątkowoopisujekobietęwspo-
sóbeufemiczny,nazywającjąfldziewczynąniespełnarozumu”17.Przedstawiając
jednakjejdalszelosy,mówiwprost:flszalona”,flobłąkana”,coukazujestosunek
ludnościkaniowskiejdoopisywanejbohaterki.LuddostrzegawzachowaniuKseni
przejawyszaleństwa,którewpodstawowymrozumieniu,zaproponowanymprzez
AlinęKowalczykową,możebyćdefiniowanejakofldefinitywneprzekroczenie
granicumownejnormalności”18.Kobietaniebyłaizolowanaprzezspołeczeństwo,
wczasiegdydochodziłodojejtajemniczychwizytnadjeziorem,ponieważświat
wyobraźniludowejdopuszczałmożliwośćkontaktowaniasięczłowiekaześwia-
temponadzmysłowym.Kseniazaczynafunkcjonowaćjakoobłąkanadopiero
wówczas,gdyprzemieniasięwtopielicęikierowananamiętnościąposzukuje
Nebaby.Wartotakżepodkreślić,żewedługKowalczykowejrównieżflwybór
krwawejzemsty”,któregoprzykłademmożebyćpostępowanieOrliki,jestrów-
noznacznyzszaleństwem.
BadaczeniejednokrotniepodejmowaliproblemgenezyszaleństwaKseni19,
trudnojednakzgodzićsięzopiniąRyszardaPrzybylskiego,któryłączytępostać
zezjawiskiemjurodstwa.Bohaterkawedługbadaczatofljurodiwazamieniona
wzwiastunzłainieszczęścia”20.Ksenianiejestjakjurodiwy,obcymprzybyszem,
któregopochodzeniepozostajedlaotoczenianiejasne21,alewywodzisięzokolic
Kaniowa–zanim(wwynikuczynówNebaby)przeistoczyłasięwtopielicę,stano-
wiłaczęśćkaniowskiejspołeczności.Najważniejszymrysemjurodiwegopozostaje
jednakszczególnyrodzajszaleństwa.JakpiszeCezaryWodziński:
Kontekstewangelicznynadałjurodstwuinneznaczenie–flgłupoty”skrywającejflpraw-
dziwąmądrośćBożą”,flgłupoty”rozmyślnieudawanej,abydemaskowaćiwkonse-
kwencjiskompromitowaćpozornąmądrośćludzką22.
PodmaskąrzekomegoobłąkaniawprzypadkuflszaleńcaBożego”kryjesię
mądrość.ObłędKseniniejestwcalepozorny,dostrzegajągobowiemwszyscy
bohaterowiepowieści,niktnietraktujejejjakoosobęzrównoważoną.Szaleństwo
postacimaścisłyzwiązekzjejdoświadczeniami–bohaterkautrzymywałakon-
taktyzdemonicznymisiłami,zostałauwiedzionaprzezNebabę,którypóźniej
próbowałjązabić.Kobietaprzeżyła,jednakpodwpływemnamiętnościzapragnęła
zawszelkącenępołączyćsięzukochanym.SzaleństwoKseniniemanicwspólnego
17
Zob.II,w.126–196.
18
A.Kowalczykowa,Szaleństwojakodramatiwyzwanie[w:]tejże,Ciemnedrogiszaleństwa,Kraków
1978,s.39.
19
Zob.m.in.R.Przybylski,Światjakomaszynapiekielna(O„Zamkukaniowskim”Goszczyńskiego)[w:]
Studiazteoriiihistoriipoezji,red.M.Głowiński,Wrocław,s.134;A.Kowalczykowa,Romantyczni
szaleńcy…,s.61.
20
R.Przybylski,Światjakomaszyna…,s.134.
21
CezaryWodzińskipodejmującproblemrodowodujurodiwego,akcentowałproblemjegoflobco-
ści”:flJurodiwynawiedzaświatskądinąd[podkreślenie–J.S.],jestniczymgośćipielgrzymnatejziemi
(Hbr11,13)”.C.Wodziński,Św.Idiota.Projektantropologiiapofatycznej,Gdańsk2000,s.21.
22
Tamże,s.22.
