Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gicznychnaterenmedycynywiadomościnatematprocesówżyciowychiichzaburzeń,
tworzącpodstawyracjonalnegopodejściadochorobyikształtującsposóbrozumowa-
nia,anawetpostępowanialekarskiego.
Nurtposzukiwańracjonalnychprzesłanekdlapostępowanialekarskiegoma
wmedycynieodległetradycje,sięgająceconajmniej2500lat,czyliczasówHipokratesa.
Hipokrates,zwanyojcemmedycyny,wsławiłsięnietylkojakolekarzpraktyk,uważny
inotującyobserwatorstanówchorobowych(słynnyopistężca),aletakżejakowybitny
teoretyk,któregonaukaoprzyczynachchoróbdodziśzadziwiaswojąprzenikliwością,
anawetwpewnymsensieaktualnościąkoncepcji.Jeślibowiemwmiejscepostulowa-
nych(spekulacyjnie)przezHipokratesaczterechflsokówustrojowych”podstawićznane
dziśrozmaiteczynnikihumoralne(wrodzaju:reniny,interferonu,kachektyny,hista-
miny,fosfolipazy,endorfiny,cykliny,endoteliny,lamininy,różnychkinin,interleukin,
leukotrienów,czynnikówkrzepnięciaczyimmunoglobulin–przykładowowymieniono
tutylkodrobnączęśćznanychbioaktywatorów),wpływającewzajemnienasiebie,
awarunkująceprzecieżstanzdrowiaorganizmu,tookażesię,żepoglądozakłóceniu
relatywnychstosunkówilościowychmiędzytymiczynnikamimożnanadaltraktować
jakodobrąkoncepcjępochodzeniazaburzeńogólnoustrojowych,czylistanuchoroby.
Kolejneetapytegonurtuwnowocześniejszymujęciumożemyprześledzić
szczególnienaprzestrzeniXIXw.iwIpołowieXXw.,kiedykształtowałsięobraz
współczesnejmedycyny.Niewdającsięwbliższeichomówienie(zainteresowanych
należyodesłaćnietylkodopodręcznikówhistoriimedycyny,aletakżedotakichpo-
pularyzującychopracowań,jaknp.fl100-leciechirurgów”JurgenaThorwalda),warto
podkreślić,żenurttenmiałdwakierunki.Obarozwijałysięrównolegle,choćnierów-
nomiernie,ibyłypoczątkowozdecydowanieprzeciwstawne(dziśraczejpartnerskosię
uzupełniają)wpoglądachnaistotęchoroby.
Pierwszyreprezentujeanatomiapatologiczna,obecniezwanapatomorfologią,
wykazująca–odczasówMorgagniego,apóźniejszczególniepoprzezdziałalność
Virchowa–żekażdachorobamaswójmorfologicznywykładnik(wskalimakro-lub
mikroskopowej)iżezakłóceniastrukturyustroju,tj.narządu,tkankilubkomórki,
sąistotąiprzyczynąchoroby.
Drugikierunek,reprezentowanydziśprzezfizjologiępatologiczną,głównych
przyczynpowstawaniachoróbupatrywałwzaburzeniachczynnościowychorganizmu,
wprocesach,któreniemusząmiećpodkładustrukturalnego,natomiastdecydują
owydolnościfunkcjonalnejkomórki,tkankiczynarządu,stanowiącotym,czyorga-
nizmjakocałośćjestsprawny(stanzdrowia),czyteżnie(stanchoroby).Wzwiązku
zwcześniejszymiszybszymrozwojemnaukmorfologicznychopartychnarozeznaniu
dotyczącymbudowyciała(najpierwanatomiczne,późniejhistologiczneicytologiczne)
wpierwszymokresierozwojunowoczesnejmedycyny(mniejwięcejdopoczątku
IIwojnyświatowej)dominowałkierunekmorfologiczny,natomiastpóźniej,wmiarę
rozwojunaukprzyrodniczychiprzenikaniadomedycynyosiągnięćbiochemiiibiofi-
zyki,kierunekfunkcjonalnywyraźniezdobyłprzewagę,obecnieutrwalonąprzezod-
kryciabiologiimolekularnej.
Przykłademmogąbyćwyobrażeniaoistocietzw.blokówmetabolicznych,
którychreprezentantemmożebyćchorobazwanafenyloketonurią.Koncepcjapato-
genezytychzaburzeńnieopierasięaninaobjawachklinicznych(najczęściejsąto
ogólnecechyniedorozwojuumysłowego),aninaobraziezmianmorfologicznych
(nawetjeśliwystępują,toniesąonecharakterystyczneiniewnosząnicrzeczowegodo
wyobrażeńopatomechanizmie),lecznapodstawiedanychuzyskanychwtokubadań
biochemicznychnapoziomiemolekularnymuchorychinamodelachdoświadczal-
nych.Wykazałyone,żeistotnyipodstawowydlategotypuchoróbjestdefektgene-
tyczny(mutacjalubdziedziczenie)wsyntetyzowaniuwęzłowychenzymówmetabolicz-
nych.Wprzypadkufenyloketonuriichodziobłądwsyntezieapoenzymuhydroksylazy
fenyloalaninowej.Defektmolekularnytegoenzymupowodujeunieruchomienienor-
3
