Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pełniejszywglądwcharakteriistotębadanejchoroby.Płaszczyzną,naktórejobecnie
obatekierunkisięspotykają,jestbiologiaipatologiamolekularna.Choćtechniki
morfologicznewtradycyjnymtegosłowaznaczeniuniepotrafiąflpokazać”struktur
biologicznychnapoziomiecząsteczek,tokonstrukcjemolekularnetakichmakrocząs-
teczek,jakkwasynukleinowe,błonyfosfolipidoweczybiałka,sąjużdziśnatyleujaw-
nioneinnymitechnikami(np.zapomocąkrystalografii),żerozumowanieoichfunk-
cjachipatologiimożebyćopartenawiarygodnychflobrazach”.Istniejewięcjużteraz
możliwośćdotarciadoźródłachoroby(jeśliprzyjąć,żesednosprawychorobowej
lokujesięnapoziomiemolekularnym)iopisaniagozarównojęzykiemfunkcji,jak
iuwidocznieniajegostruktury.
Analizującteoretycznepodstawypochodzeniachorób,należyzwrócićuwagę
narozróżnieniemiędzyczynnikamietiologicznymichoróbaczynnikamipatogene-
tycznymi.Stosowanepotocznieokreśleniaflpochodzeniechoroby”iflczynnikpato-
genny”wświetledzisiejszejwiedzyniesąjednoznaczne,gdyżnieprecyzują,czychodzi
oetiologię(czynniksprawczychoroby),czyopatogenezę(rozwójchorobynapodsta-
wieczynnikówdeterminującychreakcjęustroju).Większośćznanychisprecyzowanych
czynnikówetiologicznych,czylisprawczych,jestpochodzeniazewnątrzustrojowe-
go.Oddziałującnaustrój,zapoczątkowująone(inicjują)charakterystyczną(typową)
odpowiedźorganizmu.Momentzainicjowaniaprocesuchorobowegopodwpływem
czynnikasprawczegomożnaodnieśćdowywołaniazakłóceniastanurównowagi,która
istniejewkażdymustrojowymprocesie,każdejmniejlubbardziejskomplikowanej
funkcji,wdziałalnościkażdegonarząduczyukładu.
Równowagatajestgwarantowanaprzezodpowiednie(częstobardzoliczne)
mechanizmy,którychzadaniemjestprzyspieszeniealbospowolnieniedziałaniadanego
procesuczyfunkcji.Możesiętoteżodnosićdozakłóceniahomeostazy,przyczym
pojęcietowykraczapozazazwyczajtuprzytaczanąstałośćwodno-elektrolitowąśrodo-
wiskawewnętrznegoustroju.Ohomeostaziemożemybowiemmówićrównieżwodnie-
sieniunp.dotermoregulacji(stałośćtemperaturyciała),równowagihormonalnej(sta-
łośćpoziomówposzczególnychhormonówiichwzajemnychstosunkówilościowych,
zresztąnietylkohormonówobwodowych,alerównieżlokalnych),układukrzepnięcia
ifibrynolizy(stałośćpoziomuróżnychczynnikówzapewniającychpłynnośćkrwi),
aktywnościperoksydacyjnej(równowagamiędzytworzeniemsięwolnychrodnikówaich
flwymiataniem”przezantyoksydanty)iwieluinnych.Zakłócenietakiegostanurówno-
wagiulegazazwyczajnatychmiastowemuwyrównaniu(wramachadaptacji,cojestcha-
rakterystycznewłaśniedlahomeostazy),jednakżeczasemwyrównanietonienastępuje.
Powodemmożebyćniesprawnośćktóregośzczynnikówzapewniającychstabilnośćda-
negostanurównowagiijesttowłaśniemożliwypunktwyjściaprocesuchorobowego.
Odpowiedźustrojunazadziałanieczynnikówsprawczych,czyliwszczęciepro-
cesuchorobowego,jestuwarunkowanaodpowiedniąkonstrukcją(wrażliwością)ustro-
juimodyfikowanaprzezwieleczynnikówendogennychdeterminowanychgenetycznie,
awięczróżnicowanychosobniczo.Wzwiązkuztympatogeneza,tj.przebiegprocesu
chorobowego,możebyćindywidualniebardzourozmaicona–odzupełnegobraku
reakcji,awięcichoroby(pomimodziałającegoczynnikasprawczego!),poprzezreakcję
umiarkowaną(łagodnyprzebieg),ażpogwałtowną,prowadzącąnawetdośmierci.
Przykłademczynnikówetiologicznychmogąbyć:promieniowaniejonizujące
wywołującepowstawaniewolnychrodników,licznetoksyny(zktórychczęśćtakże
działapoprzezwolnerodnikiiperoksydację),bakterie,wirusy,priony,faleakustyczne,
prądelektryczny,niedobórtlenulubskładnikówpokarmowychitp.Ichokreśleniem
isystematykązajmująsiętakienaukipodstawowe,jakmikrobiologia,toksykologia,
radiobiologiaihigiena,atakżedopewnegostopnia–gdychodzioniedoborypo-
karmowe–dietetyka.
Natomiastdoczynnikówwarunkującychpatogenezę,awięcwystąpienie
iprzebiegchoroby,zaliczamy(teżprzykładowo):enzymymetabolizująceegzogenne
5
