Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
lekarskiejnowychmetodpostępowaniadiagnostycznegoiterapeutycznego.Wwy-
miarzehistorycznymjesttokontynuacjaidei,jakieprzyświecaływubiegłymwieku
(zaczątkamisięgająoneczasówjeszczedawniejszych)działaniomnarzeczunowo-
cześnieniamedycynyiprzestawieniajejztorówempiryczno-obserwacyjnychnagrunt
bardziejrozumowy,opartynakartezjańskim*racjonalizmieilogice.Wwynikutych
działańzarównodiagnostykaiokreślaniepatogenezyschorzeń,jakiwprowadzanie
nowychmetodterapiiopierasięcorazbardziejnafaktachuzyskiwanychwtrakcie
badańprzeprowadzanychwlaboratoriachdoświadczalnychlubnaanaliziedanych
uzyskiwanychpodczasobserwacjichorychpoddawanychkontrolowanemuleczeniu.
Ponieważopismetodstosowanychwbadaniachlaboratoryjnychprzekroczyłbyzakres
iobjętośćtegorozdziału,niniejszeomówienieobejmujetylkoichkrótkiszkic.
Wyróżnićnależytrzyrodzajemetod,którymiposługujesiędziśmedycynadla
tychcelów.Dwiedotycząeksperymentówlaboratoryjnych(nazwierzętachbądźna
tkankachikomórkachinvitro),trzecia–eksperymentuklinicznego,tj.badanialudzi
wokreślonychwarunkachobserwacjilekarskiej.Badaniazwierzątdlacelówpatofi-
zjologiimedycznej(dziśnajczęściejużywanesąszczury,myszy,króliki,świnkimorskie,
rzadziejpsy,koty,świnieczycielęta)opierająsięnaprzekonaniu,żeidentyczneprawa
fizykochemiczneleżąupodstawfunkcjonowanianarządów,tkanek,komórekistruktur
molekularnychwszystkichprzedstawicieliświataożywionego,aichzaburzeniasąspo-
wodowanetymisamymimechanizmami–takuzwierząt,jakiludzi.Praktykowanaod
bardzodawna(Arystoteles,Galen,Vesaliusz),początkowoprymitywnieiczęstobez-
krytycznie,późniejcoraztobardziejudoskonalana,metodatawzastosowaniudome-
dycynyzostałarozwiniętaprzezAlbertaHallera(Szwajcaria,1708–1777),aszczególnie
przezJohannaMullera(Niemcy,1801–1858)iClaudeBernarda(Francja,1813–1878),
oddającjejnieocenioneusługi–takpraktyczne,jakipoznawcze,przyczyniającsiędo
wyjaśnieniawieluprocesówchorobowych,głównienapoziomienarządowym.
Jednakżewykorzystanietegopodejściabadawczegowmedycyniepowolisię
zmniejsza.Możnawymienićdwagłównetegopowody.Popierwsze,badaniafizjolo-
giczneipatofizjologicznezeszływyraźniezpoziomunarządowegonapoziomkomór-
kowyimolekularny,atuwygodniejszeibardziejprecyzyjneokazałysięinnemodele
eksperymentalne.Podrugie,wmiarępostęputychbadańujawniłosięcorazwięcej
różnicmiędzygatunkowych,szczególnienapoziomiemolekularnym,cobadaczymają-
cychnacelurozwiązywanieproblemówpatofizjologiiczłowieka,anieproblemów
patofizjologiiogólnej,skłaniałoraczejdowyboruinnychmetod,niżklasycznedo-
świadczeniaprzyużyciuzwierzątlaboratoryjnych.
Badaniadoświadczalnenatkankachikomórkachizolowanychzustroju
iutrzymywanychprzyżyciuwwarunkachsztucznych(invitro)zyskałynadużejpo-
pularnościzprzyczyn,októrychwspomnianowyżej.Zajednązpozytywnychstron
tychmetoduważasięszczególniemożliwośćprowadzeniabadańdoświadczalnychna
tkankachludzkich,wtymrównieżnamaterialepochodzącymodchorych(np.pobie-
ranympodczaszabiegówchirurgicznychwykonywanychzróżnychpowodówuludzi).
Umożliwiatobadanieprocesówpatofizjologicznychpowstałychwsposóbnaturalny.
Zkoleinegatywnąstronątychmetodjestto,żetkankitesąutrzymywanewwarunkach
sztucznych(czasemniezbytszczęśliwieokreślanychjakoflniefizjologiczne”),awięcsą
wyłączonespodkontroliiwpływówukładówregulujących(nerwowego,humoralnego,
immunologicznego).Wobronieprzedkrytykątegopostępowaniawartoprzytoczyć
argument,żewwarunkachścisłegoeksperymentu,gdziemożnazastosowaćmaksymal-
nąredukcjęczynnikówwpływającychnakońcowyefekt,takiewyłączeniemożebyć
*Kartezjusz(Rene
´Descartesur.w1596r.weFrancji,zm.w1650r.wSztokholmie)–
filozofimyśliciel;ustaliłzasadyrozumowaniaiwnioskowaniadodziśobowiązującewświecienau-
kowym.
9
