Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oryginalnąiprzyjmowanąwwiększościteorią,tłumaczącąpowstawanieiroz-
wójprocesówchorobowych,byłaprzedstawionawlatach1936–1945przezkanadyj-
skiegouczonegoHansaSelyego(1907–1982)teoriaadaptacjiorganizmudodziałania
czynnikówuszkadzających.Podstawąjegokoncepcjisązaburzeniaczynnościoweosi
podwzgórze–przysadkamózgowa–nadnercza,wywoływaneprzezstresory,czyliwszel-
kienieswoistebodźceointensywnościprzekraczającejmożliwościprzystosowawcze
organizmu.Wkonsekwencjinastępujezałamaniesięodporności,zaburzeniawhomeo-
stazieipełnyrozwójchoroby.TeoriaSelyegowyjaśniładynamikęrozwojuwiększo-
ścizmianwprzebieguwstrząsuorazokreśliłaodczynzapalnyjakozespółmiejscowej
adaptacjiorganizmu.
*
*
*
Jakjużwcześniejwspomniano,patofizjologiawyodrębniłasięwsamodzielną
dziedzinęwiedzynapoczątkuXIXw.Dotegoczasujejelementybyływykładanewraz
znaukąochorobachwewnętrznych,częściowotakżezfizjologiąianatomiąpatolo-
giczną.WPolscenazwaflpatologiaogólna”pojawiasięjednakstosunkowowcześnie,
gdyżw1784r.AndrzejBadurski(1740–1789)obejmujenareformowanymwłaśnie
przezKomisjęEdukacjiNarodowejUniwersytecieJagiellońskimKatedręPatologii
iTerapii.Byłatowistocieklinikainternistyczna,jednakpatologiętraktowanobardziej
szczegółowojakoflteorięgeneralnąwszystkichchorób”.Badurskidążyłdowyodręb-
nieniajednostekchorobowych,choćdługojeszczepodstawąrozpoznawaniabyłyopisy
objawowe.Pierwszym,którypozostawiłdorobeknaukowyzzakresupatologiiogólnej
–m.in.wartościowepraceowodowstręcie,cholerzeipląsawicy–byłJózefJakubow-
ski(1796–1866).PonimkatedrękrakowskąobjąłFryderykKazimierzSkobel(1806–
1876),któregogłównezainteresowaniadotyczyłyfarmakologii.Byłonautoremlicz-
nychpraczzakresubalneologii,mechanizmudziałanialekówihistoriimedycynyoraz
słowników,wktórychszerokouwzględniałterminologiępatofizjologiczną.
W1878r.zostajepowołanaKatedraPatologiiOgólnejiDoświadczalnej.Jej
pierwszymikierownikamibylikolejno:StanisławDomański(1844–1914),Adalbert
Adamkiewicz(1850–1921)iAntoniGluziński(1865–1935).Żadenznichniebyłwpeł-
nymznaczeniupatofizjologiem.Domańskiporokupracy(1878–1879)zostałprofe-
soremneurologiiido1915r.prowadziłwykładyztegoprzedmiotu.Adamkiewicz
habilitowałsięzfizjologiiwKrólewcuizpatologiiwBerlinie,wieleuwagipoświęcał
zagadnieniomanatomicznymiklinicznym–głównieneurologicznymiinternistycz-
nym;KatedrąiZakłademwKrakowiekierowałwlatach1879–1892.Gluzińskibył
założycielemTowarzystwaInternistówPolskichijegoorganuflPolskiegoArchiwum
MedycynyWewnętrznej”orazautorempierwszegonaświecieopisuprzypadkubia-
łaczkiplazmocytokomórkowejiopisukomórekplazmatycznych,któreuważałzatwory
limfopochodne.Polatachpracy(1893–1897)wKatedrzeiZakładziePatologiiOgól-
nejiDoświadczalnejUJ,gdzieprowadziłbadaniadoświadczalnenadzaburzeniami
czynnościgruczołówdokrewnych,zmianamiwtętnicachwieńcowychwróżnychcho-
robachigorączką,objąłkierownictwoKlinikiChoróbWewnętrznychnaUniwersyte-
cieLwowskim,anastępnieUniwersytecieWarszawskimpojegorepolonizacjiw1915r.
W1898r.KatedręiZakładpoGluzińskimobejmujenajwybitniejszypato-
fizjologkrakowski–KarolKlecki(1866–1931).StudentUniwersytetuwDorpacie,
habilitowałsięw1895r.naUniwersytecieJagiellońskimnapodstawiepracyflOza-
paleniuotrzewnywcierpieniachprzewodupokarmowego”.Tematykatabyładomi-
nującawdziałalnościnaukowejKleckiego.Wcześniejwyjaśniłprzyczynyzjadliwości
bakteriiprzechodzącychprzezścianyjelitizwiększeniesięzjadliwościpałeczekokręż-
nicywsamymświetlejelitawszczególnychwarunkach(np.podczasmiejscowych
zaburzeńkrążenia)orazwykazał,żewchłanianiegazów,powstałychwjelitachpodczas
trawieniabiałek,predysponujedoróżnychzaburzeńiżegazytesączynnikiempato-
16
