Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
np.manometrurtęciowegodomierzeniaciśnieniakrwiw1828r.przezJeanaPoi-
seuille’a(1799–1869),kimografuimetodrejestracjigraficznejw1846r.przezCarla
Ludwiga(1816–1895)orazsfigmografuw1853r.iinnychprzyrządów–kardiografu,
miografuispecjalnegobębenkaużywanegoprzyzapisiewykresu–przezE
´tienne
JulesaMareya(1830–1904).Przełomemwtejdziedziniebyłoskonstruowaniegalwa-
nometrustrunowegoizarejestrowanienawykresieprądówbioelektrycznychserca
w1903r.przezWillemaEinthovena(1860–1927).
Określonezjawiskapatologicznestaranosiępoznaćnietylkoprzezobser-
wacjekliniczne,aleizapomocąichdoświadczalnegowywoływania.Prekursoremtego
kierunku,jakjużwspomniano,byłMagendie;zagadnieniateprzedstawiłm.in.wpod-
ręcznikuzzakresupodstawfizjologii,wydanymw1816r.Zupełnąnowościąbyłosze-
rokiewprowadzeniemetodmikroskopowychdobadaniazjawiskfizjologicznychipa-
tologicznychprzezwielkiegoczeskiegouczonegoJanaEvangelistęPurkinjego(1787–
1869).Spośródwielubadaczymodelującycheksperymentalniechorobyuzwierząt
wymienićnależyprofesoraColle
`gedeFrancewParyżu,CharlesaE
´douardaBrown-
-Sequarda(1817–1894).W1849r.dokonałonpołowiczegoprzecięciardzeniakręgo-
wego,uzyskującstanporażeniajednostronnego.Olbrzymieznaczeniemiałodoświad-
czalneusunięcieprzezniegoobunadnerczyupsów(1856).Wywołałotoobjawypełnej
niewydolnościtychgruczołów,występującekliniczniewchorobieAddisona,awkon-
sekwencji–zawsześmierćzwierzęcia.Zwierzężyłoznaczniedłużej,jeślipodawanomu
dożylniekrewzwierzątzdrowych.Faktutegonieumianojeszczewówczasprawidłowo
wyjaśnić;możliwetobyłodopieroposłynnychbadaniachwykonanychw1895r.przez
NapoleonaNikodemaCybulskiego(1854–1919)iWładysławaSzymonowicza(1869–
1939),którewykazaływydzielaniezrdzenianadnerczydokrwinieznanejdotądwor-
ganizmiesubstancji.
Opróczbadańczystoeksperymentalnychpatologowieprowadziliteżprace
nadokreśleniemistotykonkretnychzjawiskchorobowych.Ogólneteoriechoroby
(humoralnąikomórkową)poznanojużwcześniej.Często,posługującsięnimi,pró-
bowanowyjaśniaćkonkretneprocesychorobowe,np.zapalenia,nowotwory,zmiany
wekrwi,miażdżycę,niewydolnośćkrążenia.Niebyłotołatwe,azresztąsamateoria
komórkowa–podwpływemlicznychkrytyk–musiałaulecdalekoidącymzmianom
iograniczeniom.Wtejsytuacjiodpowiedziszukanowzaburzeniachukładównad-
rzędnych,m.in.układunerwowego.Szczególnieważnewynikiosiągnęławtymza-
kresierosyjskaszkołafizjologiczna.Dodajmy,żemamytudoczynieniazdośćtypo-
wymprzykłademstopniowegoprzechodzeniaodsłusznychioryginalnychkoncepcji
naukowychdoeklektycznychiideologiczniezabarwionychuogólnień.
Zatwórcówtejszkołyuważasięwielkiegointernistę–SiergiejaBotkina
(1832–1889),któryprzyczynęwiększościzaburzeńwidziałwnieprawidłowejczynności
układunerwowego,orazIwanaSieczenowa(1829–1905)dowodzącego,żewszystkie
funkcjeukładunerwowego,łączniezmózgiem,działająnazasadzieodruchów.Myśli
tepodniósłdowyżynnaukowychPawłow,autornajważniejszychpracnatematner-
wowejregulacjiprocesówfizjologicznychibiochemicznychwtkankach,czyliczynności
troficznej.Wkrótcezagadnieniatezaczęłydominowaćwśródfizjologówipatologów
radzieckich.W1935r.AleksiejSperanski(1888–1961)ogłosiłzasadywłasnejteoriipa-
tofizjologicznej,wgktórejzaburzeniatroficznesąstałąskładowąkażdegoprocesu
chorobowego.Powstałateorianerwizmu,zakładającaneurogennycharakterwszyst-
kichzjawiskczynnościowychipodporządkowującazarównoposzczególnekomórki,
jakicałyorganizmośrodkowemuukładowinerwowemu.Rolategoukładuzostała
wyolbrzymionawkoncepcjachLeonaOrbelliego(1882–1958),azwłaszczaKonstan-
tinaBykowa(1886–1959).WpracyflKoramózgowaanarządywewnętrzne”(1942)
przedstawiłonzałożeniapatologiikorowo-trzewnej,stawiającejukładnerwowynieja-
koponadsamymorganizmem.Spowodowałotostworzenieswoistejteoriitzw.twór-
czegopawłowizmu,odrzuconejnaszczęścieprzezwszystkichbadaczy.
15
