Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wstrategicznychlokalizacjach,ainnepoprostunadobrychziemiach
uprawnych.OsadnikamibylizarównoRzymianie,jakiLatynowie,choć
częstocałaspołecznośćotrzymywałastatuslatyński17.
Inkorporacjaprzyczyniałasiędorozwojupaństwawwiększymstopniu
niżkolonizacja,choćitabyłaznacząca.Pokonaniwrogowieniekiedy
przestawaliistniećjakobytypolityczne,olbrzymiawiększośćjednak
stawałasiępodporządkowanymisprzymierzeńcamiRzymu.Popewnym
czasieprzyznawanoimprawalatyńskie,anawetobywatelstwo.Greckie
miastazazdrośniestrzegłyswegoobywatelstwainawetnajmniejszeznich
byłyzdecydowanezawszelkącenęzachowaćniezależnątożsamość.
Zdarzałosię,żetakaczyinnalatyńskaspołecznośćodrzucałaofertę
rzymskiegoobywatelstwa–senatszanowałtakiedecyzje–alewiększość
przyjmowałająchętnie.Wrezultaciemiasto-państwoRzymprzewyższało
wielkościąnawetnajwiększezgreckichmiast.Atenywszczytowym
okresierozwojuswejdemokracjiizamorskiegoimperiumraczejzaostrzały,
niżłagodziłykryteriaobywatelstwa,mogływięcposzczycićsięniewięcej
niżsześćdziesięciomatysiącamiobywatelipłcimęskiej,zktórychmniejniż
połowamiałamajątekwystarczający,bysłużyćjakohoplici–ciężkozbrojna
piechota,którastanowiłatrzonarmii.Wystawieniewpolusiłliczących
dziesięćtysięcyhoplitówbyłodlaAtenpoważnymprzedsięwzięciem18.
PiszącywIwiekun.e.PliniuszStarszytwierdził,żewroku392p.n.e.
było152573obywatelirzymskich,choćliczbatamożeuwzględniaćteż
kobietyidzieci.Niektórzyuczeniuznająjązazbytwysoką;dane
przedstawioneprzezgreckiegohistorykaPolibiuszadlaroku225p.n.e.
zasługująnawiększąwiarę.Dotycząonejedyniemężczyznwciągniętych
dorejestrówwojskowychichoćniewątpliwiezaokrąglonewgórę,dają
przynajmniejwyobrażenieoskali.Twierdzion,żebyłodwieście
pięćdziesiąttysięcyobywatelizobowiązanychdosłużbywpiechocie
idwadzieściatrzytysiącewkonnicy.Latynowie–wowymczasieistniało
dwadzieściaosiemkoloniilatyńskich–dostarczaliosiemdziesiąttysięcy
piechurówipięćtysięcykonnych.Dodającdotegopozostałych
sojuszników,łącznesiły,jakieteoretyczniemogłapowołaćpodbroń
republikarzymska,liczyłyimponującesiedemsettysięcypieszychżołnierzy
isiedemdziesiąttysięcyjeźdźców.Mobilizacjawojskdowalk
zHannibalem,którerozpoczęłysięsiedemlatpóźniej,jestdowodem,
żePolibiuszniewieleprzesadzał19.
REPUBLIKA
Rzymbyłwiększyniżjakiekolwiekinnemiasto-państwo,alejego
