Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
CHWAŁAWIĘKSZANIŻWOJENNA
Im[Rzymianom]wprzestrzeniiwczasieżadnejgranicyniekładę:Bezkresnedałem
pano
wa
nie.
SłowaJowiszawEne
idzieWergiliusza,
latadwudziesteIw.p.n.e.
3
PAXROMANA
„Gdybyktomusiałwskazaćwhistoriiświataokres,wktórymludzkość
cieszyłasięnajwiększąszczęśliwościąidobrobytem,bezwahania
wymieniłbyokresodśmierciDomicjanadowstąpienianatronKommodusa
[tzn.96–180n.e.].RozległymobszaremCesarstwaRzymskiegorządziła
wówczaswładzanieograniczonapodprzewodemcnotyirozumu”4.
OpiniaEdwardaGibbonanatematimperiumrzymskiegouszczytupotęgi
byłanadzwyczajprzychylna,podkreślającwagęzasadniczegomotywujego
dziełaśledzącegoschyłekiupadekcesarstwa.ZperspektywykońcaXVIII
wiekuniebyłtopoglądzupełnienieuzasadniony.Europawczasach
Gibbonaposzatkowanabyłanamniejszeiwiększepaństwa,nieustannie
rywalizująceowładzęiczęstotoczącemiędzysobąwojny,podczasgdy
–słusznielubnie–AfrykaPółnocnaiAzjawydawałysięprymitywne.Cały
tenobszarzjednoczonypodegidąRzymuprzynależałdowyrafinowanej
kulturygrecko-rzymskiej.Byłatomonarchia,ledwozamaskowana„ideą
wolności”,aleprzynoszącapowszechnedobro,kiedywładcabył
człowiekiemprzyzwoitymikompetentnym.Pomnikijejświetności
–świątynie,drogi,akwedukty,amfiteatryiłuki–przetrwałydoczasów
Gibbona.Większośćistniejedodziś,astuleciawykopaliskznacząco
pomnożyłyichliczbęidostarczyłymnóstwainnychzabytków,wielkich
imałych.Imperiumprosperowało,gdyżpanowałwnimpokój;wojna
zostaławygnananagranice,którychstrzegłowojsko.Byłtopax
Romana,czylipokójrzymski,któryumożliwiłrozkwitznacznejczęści
znanegoświata.
Nawetdziświeluludzipozostajepodwrażeniemtechnicznych
umiejętnościRzymianipozornejnowoczesnościichświata.Tenobraz
