Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zdyscyplinowanie.Legioniściposłuszniewypełnilirozkazy,siejącgrozę
iśmierćwśródmieszkańców,zamiastrozproszyćsięisplądrowaćmiasto,
ufni,żepozgromadzeniułupówotrzymająswójsprawiedliwyudział52.
Skalamobilizacjiobywatelirzymskichniemiałasobierównych,dopóki
pobórwrewolucyjnejinapoleońskiejFrancjinieprzewyższyłnawet
zaciągówFryderykaWielkiego.Wrepublicerzymskiejbyłaonaznacznie
bardziejdługotrwałainiewykluczone,żeobejmowaławiększyodsetek
ludnościRzymu,tymbardziejżejejciężarspadałgłównienaklasy
posiadające.WIIwiekup.n.e.corokupodbroniąbyłoprzynajmniejsześć
legionów,niekiedyażdwanaście,każdyliczący–wteorii,choćrzadko
wpraktyce–mniejwięcej4500–5000żołnierzy.Podczaswalk
zHannibalemczęstosłużyłoichjednocześnieażdwadzieścia.Niechęć
mężczyzndozgłaszaniasię,kiedyLukulluswerbowałarmięw151r.p.n.e.,
byłazjawiskiemrzadkim,dotego–wtymwypadku–szybko
przezwyciężonym.Choćłatwozrozumiećentuzjazmludzi,którzyzaciągali
siędowalkizHannibalem–byłtowrógtużzaprogiem,zagrażający
samemuistnieniurepubliki–uderzaćmusigotowość,zjakąRzymianiebyli
skłonnisłużyćnawetnabardziejodległychfrontachwciężkich
kampaniach,któretoczonozmniejoczywistychpowodów53.
WieluRzymianczerpałokorzyścizwygranychwojen.Zwykliżołnierze
otrzymywaliskromnyudziałwłupach,awpewnychokresachniektórym
znichpozakończeniusłużbypaństwonadawałoziemię,choćnierobiłotego
natylekonsekwentnie,bywyjaśniałotogotowość,zjakązaciągalisię
dowojska.Senatorowie,którzypoprowadziliarmiędozwycięstwa,stawali
sięludźmibogatymi,abogactwowspomagałoichkarieryipodnosiło
prestiżichsamychorazichrodów,niekiedywnamacalnejformie
pomników,takichjakświątynieufundowanezłupów.Innibogaczeczerpali
zyskizkontraktównazaopatrywaniearmii,zpośrednictwawsprzedaży
łupówijeńcówwojennychalboznadzorowaniapoborupodatków
wprowincjach.
NiewolnicynapływalidoItaliiprzezcałyIIwiekp.n.e.,aznacznąich
częśćstanowilijeńcywojenni–JuliuszCezarwlatach58–51p.n.e.pojmał
ichpodobnoażmilion.Ludziewzbogaceninazyskachzekspansjiczęsto
inwestowaliwziemięwItalii,nabywającwielkieposiadłościikupując
niewolników,żebyzapewnićsiłęrobocządouprawianiapólczydoglądania
stad.WdrugiejpołowiestuleciawieluRzymianzaczęłosięniepokoić,
żekiedysamiwysyłająswychmłodychludzizagranicę,bywalczyli
zarepublikę,ichmiejsceiśrodkidożyciawcorazwiększymstopniu
przywłaszczająsobieobcyniewolnicy.Prawdabyłabardziej
skomplikowana,alenapływniewolnikówrzeczywiścieodmieniłgospodarkę
ispołeczeństwoItalii.Możnawątpić,czyjakąkolwiekwojnęstoczono
