Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szczególnegozwiązkuzboskimimocamibyłoprzekonanie,żeRzymianie
postępująsłusznie,traktującuczciwieobcychitoczącjedyniesprawiedliwe
wojnywobroniewłasnejlubswychprzyjaciół39.
Mnóstwoinnychimperialnychpotęgżywiłopodobnąwiaręwewłasną
prawość.MasakraLuzytanówukazujeznaczniebardziejponuryobraz
rzymskiejekspansji,zanimjednakwrócimydohistoriiGalby,warto
spojrzećnarzeczzszerszejperspektywyispróbowaćzrozumieć,
cozapoczątkowałooraznapędzałotworzeniesięimperiumrzymskiego.
BOGACTWAISŁAWA–SIŁYNAPĘDOWEIMPERIUM
Niesątonowepytania.PolibiuszzacząłpisaćswojeDziejeokołopołowy
IIwiekup.n.e.–mniejwięcejwspółcześniezdziałalnościąGalby
wHiszpanii,choćniestetyjegorelacjanajejtematsięniezachowała
–ijedenmotywbyłdlaniegoważniejszyniżwszystkieinne:„Któżbowiem
zludzijesttaktępylubobojętny,żebyniechciałpoznać,jakidzięki
jakiemuustrojowipaństwacałyprawieświatwniespełnapięćdziesięciu
trzechlatachopanowanypopadłpodwyłącznąwładzęRzymian,conigdy
przedtemsięniezdarzyło?”40.
PolibiuszpisałswojedziełowRzymie,gdzietrafiłjakojedenzwielu
greckichzakładnikówwysłanychprzezZwiązekAchajskijakogwarantów
dobregosprawowaniaczłonkowskichmiast.Mieszkającprzezdługiczas
jakogośćwdomuwybitnejrzymskiejrodzinyarystokratycznej,historyk
spotkałwieleczołowychpostacirepublikiitowarzyszyłsłynnemu
ScypionowiEmilianowi,gdyw146r.p.n.e.podbiłonizniszczyłwielkie
miastoKartaginę41.
Wyjaśnienie,jakRzymianiepokonaliKartagińczykówwtrzechwojnach
punickich,zajmujepokaźnączęśćdziełaPolibiusza.Opisałonszczegółowo
rzymskisystemwojskowy,chwalącjegoporządek,dyscyplinę,atakże
zachęcaniedoindywidualnegomęstwa.Jeszczewiększeznaczenie
przypisywałustrojowipolitycznemurepubliki,wktórymwidziałdobrze
wyważonąmieszankęelementówmonarchii,arystokracjiidemokracji.
Odmiennieodwiększościgreckichmiast-państw,którymiwstrząsały
okresowerewolucjeiktórezbiegiemczasuprzechodziłykolejnoprzez
wszystkieteustroje,Rzymianiecieszylisięstabilnościąorazniezwykłym
poziomemjednościpolitycznejispołecznej.MocnestronyRzymu
pomagaływyjaśnićdługofalowysukcesrepubliki,alePolibiuszbrałteżpod
uwagęwydarzeniapozajegogranicami,zwłaszczarywalizacjemiędzy
królestwamiipaństwamiświatahellenistycznego.
Nowożytniuczeniprzyjęliwpewnejmierzetenpogląd,aleponieważ
