Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
M.Kosiorek.Pedagogikaautorytarna...
–mobilizacjaspołeczeństwa,poparcieiwszelkaaprobatadladziałań
partiijestprzezniąstymulowanazapomocąprzymusu;
–alienacjaspołecznościwobecwładzypaństwowej;
–eliminacjazżyciaspołecznegointeresówjednostkowychizbiorowych,
podporządkowanieichinteresompartii;
–systemterroru13.
Wtymprzypadkutotalitarnośćreżimuwarunkowanajestrównorzęd-
nościąpaństwaiprawa.Autorpodkreślabrakrzeczywistegoautorytetu
władzy,cooznacza,żejestonasztucznielegitymizowana.Konsekwencją
opisanychrelacjimożebyćalienacjaspołecznościwobecwładzy,awięc
zupełnieinnyrezultatniżten,któryjestprojektowanyprzezideologieto-
talitarne.
OwspomnianychczynnikachpiszerównieżLeszekKołakowski,defi-
niująctotalitaryzmjako
[...]formęwładzy,którazmierzadoupaństwowieniawszystkichdziedzinżycia
ikomunikacjimiędzyludzkiej.Faktycznaskalaprześladowań,ograniczeńidyskry-
minacjibywaoczywiścieróżnaizmieniasięzależnieodwieluokoliczności,ale
wszelkiewtymwzględzierozluźnieniaczykoncesjesąwymuszonebądźnaciskami
społecznymi,bądźokresamikryzysu,kiedytorządzącyaparatniepanujenadsy-
tuacją14.
Każdazprzytoczonychdefinicjiwpodobnysposóbopisujeproblematy-
kęczłowiekawrelacjidowładzy.Totalitaryzmujmujeczłowieczeństwoty-
powofunkcjonalnie,utylitarnie,odzierającjetymsamymzgodności.Wraz
zczłowieczeństwemulegajązmianietakiewartości,jak:naturalneprawa
człowieka,moralność,etyka,prawda,uczciwość.Wramachtotalitaryzmu
człowieczeństwoistniejetylkowrelacjizjegopolitycznymicelami,wobec
którychzajmujeonodrugorzędnąpozycję.
Możnauznać,żesposobydefiniowaniaiwynikająceznichatrybutyto-
talitaryzmusązbieżnewprzedstawionychkoncepcjach.Oczywiście,nie
wyczerpująonedefinicjitegozjawiska,chociażsąbezwątpieniawystarcza-
jącoreprezentatywnenapotrzebytejpracy.
13Z.Blok,Teoriapolityki.Studia,Wyd.NaukoweUniwersytetuAdamaMickiewi-
cza,Poznań1998,s.59–60.
14L.Kołakowski,Pomyślneproroctwaipobożneżyczenialaikanaprogunowegopon-
tyfikatuwwiecznejsprawieprawcesarskichiboskich(20lattemuwparyskiej„Kulturze”),
„GazetaWyborcza”16.10.1998,s.26.
