Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
M.Kosiorek.Pedagogikaautorytarna...
znimpowiązanym,jestprawidłowośćpolegającanatym,żewideologiach
faszystowskichznajdujemyprzedewszystkimpierwiastkinegatywne,to
znaczyukierunkowanienawartościodrzucane,awowielemniejszymstop-
niunawartościaprobowane.Teostatnieformułowanebyłyzregułyogól-
nikowo,stądpotemczęstomówiłosięozdradzieideałów,owypaczeniach.
Zjawiskodominowaniawarstwykrytycznej,negatywnejwideologiach
faszystowskichjestdostrzeganeipodkreślaneprzezwiększośćbadaczy.
Powszechneisłusznejestprzekonanie,żefaszyzmzrodziłsięzwojnyidą-
żyłdonowej.Wielubadaczychciałobyograniczyćideologięruchówfaszy-
stowskichdowoliichprzywódców,odmawiającideomjakiejkolwiekspój-
nościijakiegokolwiekznaczenia.Niedokońcajesttoprawda,zwłaszczajeśli
analizujemydynamikępoparciadlaruchówfaszystowskich,którawynikała
przecieżzakceptacjiowychpodstawowychhaseł.Jednakidee,naktórepo-
woływalisięwodzowie,niepowstałydopierowdwudziestoleciumiędzywo-
jennym.Prawdziwejestraczejtwierdzenie,żebyłyoneobecnejużnamapie
wytworówintelektualnych,aideologiefaszystowskiebazowałynapowiąza-
niuichwjednącałośćinanadaniuimfunkcjiideologicznej.Listaprekurso-
rówtychideijestbardzodługa–bylitoprzedewszystkimkrytycyrewolu-
cyjnychhasełz1789roku,główniezaśhasełrównościiwolnościjednostki.
Najpoważniejszakrytykafaszyzmudotyczyłazjawiskdemokracji,indy-
widualizmu,liberalizmuipluralizmu.Argumentówdostarczonojużna
przełomieXIXiXXwieku.Wznacznejmierzewynikałyonezupowszech-
nieniateoriidarwinizmuirasizmu,atakżezdokonańsocjologów,wska-
zującychnaspołeczeństwaizachowaniaspołeczneniebędącewynikiem
sumyracjonalnychdziałańjednostek.PodkoniecXIXwiekuprzeniesienie
nagruntnaukspołecznychodkryćKarolaDarwinaspowodowałorozwój
darwinizmuspołecznego,wktórympodkreślanowalkęobytjakopodsta-
wowykomponentżyciazbiorowego.Opopularnościipowszechnościdar-
winizmuspołecznegowpoczątkachXXwiekumożeświadczyćnastępująca
wypowiedźsocjologaLudwikaGumplowicza:
Dzisiajdarwinizmzająłpoczęścimiejscedogmatówbiblijnychibiadatemu,
którychoćpozorniesprzeciwiasiędarwinizmowi.Zgórywołają:anathemasit!
PodobniewięcjakdawniejtrzebabyłosięzastrzegaćprzeciwniezgodnościzBiblią,
dziśtrzebasięzastrzecprzeciwniezgodnościzDarwinem16.
16L.Gumplowicz,Systemsocjologii,SpółkaNakładowa,Warszawa1986,s.174.
