Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mediawhistoriicywilizacjiiedukacji
czasuuproszczonoje,tworzącpismohieratyczne.
Ponieważliczbaznakówbyładuża,ichuczeniesię
trwałodługo.Przezszkołynaukipisanianastępo-
wałprocesunifikacjiwkomunikacjipisanejnie
tylkomiędzyczłonkamidanejspołeczności,lecz
takżenainnychobszarachówczesnejcywilizacji.
Około1800rokup.n.e.Fenicjaniezastosowali
pismosylabiczneopartenaspółgłoskach.Wy-
nalezienieprzeznichpismaalfabetycznegopo-
zwoliłooderwaćznakiodobrazkówipołączyćje
zdźwiękami.Wtensposóbzostałdokonanypo-
stępnadrodzetworzeniasystemuznaków
ortograficznych.Kolejnymkrokiembyłowpro-
wadzenieprzezGrekówznakówoznaczających
samogłoski,costworzyłopodwalinypodnowo-
czesnyalfabet.Poszczególnymgłoskomprzy-
pisanoznakigraficzne,atopozwoliłozapo-
mocąniewieluliterzapisaćwszystkiesłowa.
Uproszczenieznakówspowodowało,żepismo
stałosięzunifikowaneisymboliczne.Wiedza,
sposóbmyśleniaczystandardywartościwyraża-
newpiśmiestałysięelementemnowejgrywko-
munikacjimiędzyludzkiej,atakżewychowania
obywateli,np.wGrecji,Rzymieorazwspółcze-
śnie.Pismoprzekształciłosięwważnyinstru-
mentżyciapolitycznegoigospodarczego,przy-
czyniającsiędotworzeniadóbrkultury.
Człowiekpróbowałoznaczyćnietylkodźwię-
kimowy,przedmiotyizjawiska.Wymyśliłteż
znakiumownesłużącezapisywaniuliczboraz
notacjęmuzyczną,abyutrwalićdźwiękiinstru-
mentówigłosytych,którzyzachwycaligoswym
śpiewem.
Odmiennądrogązmierzałopismochińskie,
gdziekażdemupojęciuodpowiadainnyznak.
Oznaczato,żeChińczycyzapamiętująkształt
znaków,tymczasemEuropejczycyUliterująsło-
wa».Pismochińskiewymagadługiegouczenia
sięwszkolezewzględunakoniecznośćopano-
waniakilkutysięcyznaków,pozwalającegona
czytaniewjęzykuojczystym.Wykształconyhu-
manista
zna
kilkanaście
tysięcy
znaków.
Znajomośćtakdużejliczbyznakówwymagaspo-
regowysiłku,dlategobyłacenionawspołeczeń-
stwiechińskim.
Wynalezieniealfabetuipismamiałodaleko
idącekonsekwencjedlaspołeczeństwa.Zmianie
uległypełnioneprzezludzirolespołeczne,np.
powstałoniewolnictwo(zwracanatouwagęLśVi-
-Straus),czypojawiłysięstanowiskaprzeznaczo-
netylkodlaosóbpotrafiącychpisać.
Rozwójkulturytowarzyszącyzmianomżycia
człowiekazrodziłpotrzebęznalezienianośników
pozwalającychnazapisanieznakówisymboli
orazpozostawienieposobieśladuobecnościna
Ziemi.Niewystarczałajużpamięćczłowieka,
zwróconozatemuwagęnatrwałynośnik,jakim
byłkamień.Dodziśzachowałysięprawa
Hammurabiegowyrytewblokudiorytu.Skalne
ścianyjaskińprzechowałyobrazypolowańmyśli-
wychibitewplemiennych.Powstającewwyniku
pracyludzkichrąkcegłyokazałysięmniejtrwałe,
usiłowanowięcjemalować,glazurowaćlubpo
prostuwypalać_zwiększającichwytrzymałość.
Zczasempojawiłysięteżzwojepapirusu,glinia-
netabliczkiikartyksiąg.
Jużwokresieprehistorycznym,wstarszym
iśrodkowympaleolicie(czyli_jakuczyarcheolo-
gia_napierwszychetapachkulturyludzkiej,tzn.
wcześniej,niżpojawiłosiępismo),człowiekpo-
siadłumiejętnośćposługiwaniasięnarzędziami,
anawetichkonstruowaniaorazodtwarzania
kształtów.Stanowiłotopodstawęwszelkiegopro-
dukcyjnego,aleiartystycznegodziałania.Sym-
boliczneznaki,zygzakowatelubfalistelinie,od-
bicialudzkichdłoniwjaskiniach,nacięciana
kawałkachkościikamienia,malowanelubryte
sylwetkizwierzątdowodząowegoodwiecznego
pragnieniaczłowieka,abyutrwalićśladwłasnych
myśli,doznańorazmarzeń.Malowidłairytyna-
skalnenietylkoprzedstawiająwyobrażenialicz-
nychgatunkówzwierząt(bizonów,koni,jeleni,
nosorożców,niedźwiedzi,reniferów,mamutów,
kozic,lwów,wilkówiantylop),lecztakżeukazują
ludziwmaskachzwierzęcych,anawetstrach
iodwagęczłowiekazaatakowanegoprzezranne-
gobizona.Zachowanedziełasztukiprehistorycz-
nejsąprzejawemmagiiłowieckiejiludzkiego
talentu,próbąutrwaleniasensużyciaiwyobra-
żeńocharakterzekosmogonicznym.
Przyjmujesię,żenajstarszeksiążkizostały
napisanenaglinianychtabliczkachwMezopo-
tamiioraznazwojachpapirusuwEgipcie.Prze-
pisywanieksiążekwymagałodużopracy,stanowi-
łomozolnączynnośćwykonywanąprzezskrybów,
dlategoliczbaksiążekbyłaograniczonaibyłyone
dostępnejedyniedlaelit.WIwiekun.e.Chińczycy
używalipapieru,blokówiczcionekzeznakami
orazfarby.Dodrzeworytuprzykładanopapier,któ-
rybyłpocieranyodgórypędzlem.Wtensposób
wyprodukowanoponadmilionegzemplarzytek-
stuzaklęciabuddyjskiego,rozpowszechnianego
19
