Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Kształtowaniesiędyscypliny–głównenurtypolskiejpedagogikispołecznej...
25
złożona,czegoodbiciemjestm.in.szerokizakrespojęćikategoriiużywanychprzy
tejokazji–siłyspołeczne,siłyduchowe,siłydziałaniowe
2
.Radlińskapisała,iż:
„Siłamiwpedagogicespołecznejnazywanesąnajogólniejczynnikidziałające
(«siłyspołeczne»,wdawnejpolszczyźnie«siłydziałalne»),wznaczeniuwęższym–
uzdolnieniaicechyjednostekorazgrup,wyrażającesięalbomogącesięwyrazić
wdziałaniu(wjakiejkolwiekdziedzinie)”(ibidem,s.368).Takwięcsiłyduchowe
rozumianetujakookreślone–zawszejednostkoweuzdolnieniaicechy–możliwości
indywidualnejednostkirealizująsię,zjednejstrony,przezokreślonedziałania
(wychowawcze),zdrugiejzaśdziękiaktywnej(twórczej)iczynnejpostawiesamej
jednostki.
Napoziomiepsychikiczłowiekapojawiasięwięcdrugiwymiar,druga
płaszczyznajegofunkcjonowania(pozapłaszczyznąbiologicznegowzrostu)–
płaszczyznajegoaktywnościimożliwościtworzenia(wodniesieniudosiebie
samego,sił,jakieposiada)orazśrodowiska(ibidem,s.34).Wbadaniach
nadkoncepcjąpedagogikispołecznejRadlińskiej,wodniesieniudowizji
człowieka,pojawiającasiętukategoriaczynuczęstoprzyjmowanajestjako
naczelnakategoriatejkoncepcji.Wiążesięzniąrównieżistotnie(zpunktu
widzeniastrukturycałejkoncepcjipedagogikispołecznejwujęciuRadlińskiej)
kategoriatwórczości.Radlińskapisała:„Twórczość,doktórejwszyscysą
zdolnijestwpedagogicespołecznejrozumianajakoprzyjmowaniewybranych
dóbr,nadawanieimżyciaprzezodtwarzanieichwsobie,pomnażanieich
dziękispożytkowywaniujakopodstawywłasnychdążeńiczynów”(ibidem,
s.366).Autorka,choćostatecznieniestworzyłaodrębnejispójnejkoncepcji
twórczości,wyraźnierozpatrywałająrównieżwkategoriachkultury,rozumianej
tu,zjednejstrony,jakorzeczywistośćrealna(przedmiotowa),zdrugiejzaś
jakorzeczywistośćidealna(duchowa)
3
.Towakcietwórczościiprzeznią
madokonywaćsię„odtwarzanie”i„uczestnictwo”wkulturze,włączanie
sięwkulturę,którajestwtymwypadkuczynnikiemrozwojuczłowieka.
ZagadnieniakulturyRadlińskawyraźniejednaksprowadzaładoproblemu
realnegowniejuczestnictwaimożliwościwtymwzględzie.Akcentowała
więcbardziejniejakospołecznywymiarjejfunkcjonowania,wymiarbardziej
instrumentalny(ibidem,s.362).
Źródłowymwięczagadnieniemzpunktuwidzeniaprzyjętejspecyfikikoncepcji
jestsposóbrozumieniaprzezRadlińskąśrodowiska,gdyżtownimiprzeznie
urzeczywistniasiękulturaorazpotencjalnywniejudziałkażdegoczłowieka–to
zaśjest(możebyć)źródłemjegorozwoju.
2
Wydajesię,iżkoncepcjasił(ludzkich)przyjmowanaprzezRadlińskąpozostajewdużym
związkuzkoncepcjąsiłfunkcjonującąwówczaswniektórychpropozycjachpedagogicznych.Szczególnie
widocznetojestwkoncepcjachzwiązanychzruchemtzw.NowegoWychowania(por.Kunowski,
1993,s.113–114).
3
Okoncepcjitwórczościprzyjmowanejifunkcjonującejwpedagogicespołecznej,szczególnie
wokresienaukowejaktywnościHelenyRadlińskiej,atakżewśrodowiskujejszkoły,piszeKrzysztofJ.
Szmidt(2001).
