Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
60
CzęśćI.Debataodyscyplinie,jejzmiennościiparadygmacie(tach)
literaturzenaukspołecznych.Sąone,jakjużuprzedniosygnalizowano,bardzo
różniedefiniowane,apróbasystematyzacjiczęstonapotykapoważnetrudności
(por.Węgleński,2002,s.275).
Urbanizacjatotyle,co„umiastowienie”,„byciemiastem”,„staniesię
miastem”,ekspansjatzw.miejskiegostylużycia,wdobiecywilizacjiindustrialnej
wyzwalającasięwokresieeksplozjidemograficznejzpoczątkówubiegłego
stulecia.Urbanizacjaposiadaczterypodstawowe,chociażzróżnicowaneinter-
pretacyjnie,aspekty:demograficzny,ekonomiczny(gospodarczy),przestrzenny
orazspołeczny(Ziółkowski,1965,s.24).Najbardziejpopularnymwizerunkiem
dlaporównaniarozwojuprocesówurbanizacyjnychwświeciestałsięwłaśnie
wskaźnikdemograficzny,uwzględniającyiloraz(relacje)stosunkuludności
miejskiejdoogółuludnościdanegoobszaru.
Zmianydemograficznetonajbardziejcharakterystycznacechazjawiskaurbani-
zacji,ajestnimstałeisystematyczneprzesuwaniesięludnościwiejskiej(społeczno-
ściagrarnej)domiast.Wwynikuilościowegowzrostuludnościfunkcjemiastamają
przemożnywpływnajegospołeczneoblicze.Miernikówpozwalanajbardziej
precyzyjnieokreślićtempoirozmiarprocesuurbanizacji.Charakterystycznymrysem
urbanizacjijestpojawieniesięwielomilionowychmetropolii,skupiającychwich
administracyjnychgranicachcoraztowiększyodsetekludnościdanegopaństwa,
kontynentuiświata(ibidem,s.25).W1800r.zaledwiedwamiasta–LondyniPekin
–liczyływadministracyjniewyznaczonymobszarzeponadmilionmieszkańców,
aw1950r.byłoichjuż49,natomiastuschyłkuubiegłegowieku(w1990r.)takich
okręgówmetropolitarnychwyodrębniononaświecie298,zpoczątkiemzaś
kolejnego–aż400(Węgleński,op.cit.,s.275).Urbanizacjapostrzeganawobszarze
gospodarczym(ekonomicznym)charakteryzujesięustawicznympowiększaniem
liczbyludnościzatrudnionejwzawodachpozarolniczych,awkonsekwencji
zmniejszaniemsięludnościczynnejzawodowowsektorzerolnictwaileśnictwa.
Oczywiścieprocestenjestbardzozróżnicowanywróżnychczęściachświata.
WkrajachEuropyZachodniej,AmerykiPółnocnej,AustraliiiNowejZelandii
wtzw.społeczeństwachpostindustrialnychzdecydowaniedominujeodsetek
ludnościzatrudnionejwusługachiadministracji(teritarysector).Natomiast
wkrajachpozostającychnaetapierozwojuprocesówindustrializacji,urbanizacja
ekonomicznawykazujewzrostzatrudnieniawsektorzeprzemysłowymibudow-
nictwie.Wreszcie,jaktrafnieprzedlatyudowadniałJanuszZiółkowski,wnie-
którychkrajachAmerykiPołudniowej,Afryki,Azji,wpaństwachoniskim
potencjaleprzemysłowymiwadliwejstrukturzezatrudnienia,dominującącechą
urbanizacjiekonomicznejjestprzemieszczaniesięzewsidomiastgłównie
bezrobotnych,zregułyniewykwalifikowanychrobotnikówbardziejobciążających
niżpowiększającychdochódnarodowydanegopaństwa.Naterenachmiejskich
wtychkrajachdostrzegamynaogółzjawiskoutajnionegobezrobocia(por.
Ziółkowski,op.cit.,s.25).
Urbanizacjaprzestrzennaprzejawiasięzkoleiwkształtowaniuprzestrzenina
modłę,azatempodobieństwodosferystrictemiejskiej.Tacharakterystyczna
