Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
62
CzęśćI.Debataodyscyplinie,jejzmiennościiparadygmacie(tach)
najważniejszychcechtzw.miejskiegostylużyciaWirthzaliczaprzestrzen-
nąsegregacjęmieszkańców,powstałąnapodłożuzróżnicowańrasowych,po-
chodzeniaetnicznego,pozycjispołeczno-ekonomicznejiokreślonychgustów
ipreferencji.Wmasieludzioróżnympochodzeniuiprzeszłościwięzyrodzinne,
przyjacielskieisąsiedzkiebądźwogóleniewystępują,bądźteżsąrelatywnie
słabe,aspójnośćwtakichspołeczeństwachutrzymywanajestdziękiformalnym
mechanizmomkontrolispołecznej.Dużaliczbaludnościzmieniacałkowicie
charakterzwiązkówspołecznych,którestająsiębezosobowe,powierzchowne
iprzelotne.Bliskośćprzestrzennaniepociągawięczasobąbliskościwsensie
psychospołecznym.Powodujetosegmentacjęstosunkówspołecznych,cojest,
zdaniemWirtha,głównąprzyczynąpowstania„schizoidalnej”osobowości,typowej
dlamieszkańcówmiast.
Zaspokojeniepotrzebżyciowychwymagaodmieszkańcamiastapełnienia
wysocewyspecjalizowanychról,wskutekczegojestonuzależnionyodcoraz
towiększejliczbyosóbizwiązanyjestnaogółwiększąliczbągrupformalnych
niżmieszkaniecwsi.Wkonsekwencjirolespołecznemieszkańcówmiasta
sąbardziejfragmentaryczneicząstkowe,aichdziałaniuWirthprzypisuje
takiecechyjakracjonalnośćiwyrachowanie.Wyzwalającsięwmieściespod
kontroligruppierwotnychiuzyskującwtensposóbpewienzasóbniezależności,
jednostkatracipoczuciesilnejprzynależnościdookreślonejgrupy,afakt
tenjesttakcharakterystycznyitypowydlażyciawspołecznościachsilnie
zintegrowanych.Powodujetostananomii,któryWirth–powołującsięna
Emile’aDurkheima–„uważazajednązgłównychprzyczynpowstaniawspołe-
czeństwachprzemysłowychzjawiskświadczącychospołecznejdezorganizacji”
(Węgleński,2002,s.276).Opisanasytuacjasprzyjawyzwalaniusięwielu
zjawiskzobszarumarginalizacjispołecznej.
Lata90.XXw.–zdaniemMarianaKempnego(1998)–stająsięokresem
nagłejkarieryterminu/procesuokreślanymjakoglobalizacja,októrymczęstosię
wspominawnaukachspołecznychnacałymświecie.Zastępujeonczęstookreślenie
„postmodernizm”przyopisywaniunowychsytuacji,wjakichznalazłsięglob
ziemskiprzeżywającyzałamaniesiędotychczasowejhegemoniikulturowejzachodu
inarodzinnowegospołeczeństwaglobalnego.Ujawniającesięsprzecznetendencje,
wodniesieniudotradycyjnychformorganizacjispołecznejikulturowej,niosąze
sobąkoniecznośćtworzeniaodmiennejtakindywidualnej,jakizbiorowej
tożsamości(ibidem,s.224).
Sygnalizowanewcześniejpojęcieodgrywadzisiajkluczowąrolęwdyskusjach
przedstawicielinaukspołecznych,politykówiekonomistów.Jestnietylko
podstawowympojęciemteoretycznym,alezarazemswoistymhasłemideologicz-
nym,mobilizującymzwolennikówioponentówdopodejmowaniaokreślonych
działań(Starosta,2000,s.47–48).Wewspółczesnejsocjologiimożnamówić
opowszechnymdyskursienatematglobalizacji.Wśródwieludefinicji(Robertson,
1992;Roniger,1995,s.27;McMichael,1996,s.27inast.)wartoprzytoczyćdla
potrzebtychrozważańdefinicjęZygmuntaBaumana(1997).
