Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Moralnypejzaż
moralnyodinnego,mogłobybyćocenianetakjaknauko-
wefakty.CzyjążtoijakądefinicjąHdobra”iHmoralności”
trzebabysięposłużyć?Oczywiściezgadzamysięnato,że
dziświelunaukowcówzajmujesięewolucjąmoralności,
anawetjejneurobiologicznymikorelatamiimechanizma-
mi,alepowszechnieniemalprzyjmujesię,żetakiebadania
majątylkopomócopisać,jakistotaludzkamyśliidziała,
iniktnieoczekujeodnauki,żewskażenam,jakpowinni-
śmymyślećifunkcjonować.Oficjalnieprzynajmniejna-
ukaniepowinnazajmowaćstanowiskawkwestiiwartości
rządzącychżyciemludzkimikontrowersjiwokółnich[2].
Jajednakpostaramsiędowieść,żepytaniaowartości—
osensżycia,celżycia,omoralnośćwreszcie—towisto-
ciepytaniaodobrostanświadomychistot,azatemjęzyk
wartościmożnaprzełożyćnajęzykfaktów,którejużpod-
legająnaukowejanalizie,faktówpowiązanychznegatyw-
nymiipozytywnymiemocjamispołecznymi,zinstynktem
karania,zwpływemokreślonychreguł(praw)iinstytucji
społecznychnarelacjemiędzyludzkie,zneurofizjologią
szczęściaicierpieniaitakdalej,itakdalej.Najważniejsze,
iżznacznaczęśćztychHfaktów”macharakterponadkul-
turowy,dokładnietaksamojakHfakty”odnoszącesiędo
naszegofizycznegoipsychicznegozdrowia.Wkońcurak,
choćbyiwnowogwinejskiminteriorzenadaljestrakiem,
cholerajestcholerą,aschizofreniaschizofrenią.Otóżja
będęchciałpokazać,żenapodobnejzasadziewspółczucie
jestwspółczuciem,adobrostandobrostanem,obojętne
gdziebyśmysięimprzyglądali[3].Ajeżelirzeczywiście
istniejąjakieśkluczoweróżnicemiędzykulturowewobsza-
rach,któredecydująoludzkiejpomyślności,naprzykład
jeśliistniejąkompletnienieporównywalne,alewpełni
równorzędnestrategiepozwalającewychowaćszczęśliwe,
inteligentneikreatywnedzieci—toteróżniceteżmuszą
byćfaktamipowiązanymibezpośredniozorganizacjąmó-
zgu.Zresztąwiększośćpytań,nadktórymisiętuzastana-
wiamy,możebyćsprowadzonadopytaniaoto,wjakispo-
sóbkulturadefiniujenaswramachwyznaczonychprzez
10
