Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.PrzedmiotdziełaArystotelesa
27
wiająsięsobiennasposóbprzeciwieństwa”(
ἐVoVt{ωg
,17b20),
jeślizaśjesttoprzeczenieszczegółowe(nPewienczłowieknie
jestsprawiedliwy”),wtedyprzeciwstawiająsięonesobienna
sposóbsprzeczności”(
ἀVtilotiKῶg
,17b17).Wydajesięwięc,
żecelemtychrozważańjestznalezieniezdania,któreutworzy
zogólnymtwierdzeniemparęwypowiedzisprzecznych(an-
tiphasis).Podobnie,wr.12problemem,któremuArystoteles
poświęcadużouwagi,jestpytanie,jakiejestwłaściweprze-
czeniedlazdaństwierdzającychmożliwość(nmożliwe,żep”)
–czyjesttonmożliwe,żenie-p”,czyteżnniejestmożliwe,żep”
(por.21a38–21b32).
Zainteresowanietematemwypowiedzisprzecznychtłumaczy,
dlaczegotakwieleuwagipoświęcaArystotelesnegacjiorazpo-
jęciompokrewnym.IstotnąrolęwHermeneutyceodgrywają
tzw.nazwynieokreślone,czylinazwywformiezaprzeczonej,po-
wstałeprzezdodanieprzeczenia(nnie-człowiek”).Wpotocznym
językuprawieniesąoneużywane,więcichpoczesnemiejsce
wtraktacietrzebawyjaśnićzainteresowaniamibadawczymi
samegoArystotelesa.OboknichArystotelesomawiarównież
nazwyprywatywne(oznaczającebrak,np.nniesprawiedliwy”).
Wreszcie,całyr.14poświęconyjestpojęciuprzeciwieństwaipy-
taniu,którezdanianależyuznaćzaprzeciwne(
ἐVoVt{o
).
JeślispojrzymynatraktatArystotelesazpunktuwidzenia
badańnadpojęciemantiphasis,zauważymy,żewystępująwnim
motywy,którewinnymraziemogłybypozostaćniezauważone
lubktórychpowtarzalnośćbyłabytrudnadowyjaśnienia.Wroz-
działach7,8i9powtarzająsięuwagiArystotelesanatemat
zasady,żewobrębiekażdejantiphasis(czyliparywypowiedzi
sprzecznych)zkoniecznościjednozdaniemusibyćprawdziwe,
adrugiefałszywe.Tazasadazdajesięwynikaćzogólnychustaleń
dotyczącychpojęciaantiphasispoczynionychwr.6;możemyją
nazwaćzasadąpodziałuprawdyifałszuwobrębieparywypo-
wiedzisprzecznych(wskrócieZPF).Zewspółczesnegopunktu
widzeniawydajesię,żezasadaZPFjestoczywistainiepo-
winnadopuszczaćwyjątków.Jednakwkażdymztychtrzech
rozdziałówArystoteleswskazuje,żewprzypadkupewnych
określonychtypówzdańniezawszejesttak,żewobrębiepary
