Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Wstęp
parywypowiedzisprzecznych(antiphasis),czylitwierdzenia
iodpowiadającegomuprzeczenia,jestztegopunktuwidzenia
tylkoprzejściemodomawianiastrukturyzdańprostychdo
omawianiarelacjilogicznychmiędzynimi.
Jeślijednakbliżejprzyjrzymysiędrugiejczęścitekstu,awięc
rozdziałom7–14,zauważymy,żeArystotelesawwiększościprzy-
padkówinteresująniepojedynczezdania,leczparyzdań.
Wkażdymzrozdziałówanalizującychrelacjelogicznemiędzy
zdaniamiłączyonomawianezdaniawpary,naktóreskłada
siętwierdzenieiodpowiadającemuprzeczenie.Takwięctym,
cobadaArystoteles,sąraczejparyprostychzdańsprzecznych,
niezaśsamezdaniaproste.Innymisłowy,badaonróżnero-
dzajeantiphaseis,czyliparwypowiedzisprzecznych.Szczególnie
dobrzetaperspektywabadawczajestwidocznanapoczątkur.12,
któryrozpoczynaomawianiezdańmodalnych:nSkorozostało
tojużustalone,powinniśmyzastanowićsię,jakierelacjeza-
chodząmiędzyprzeczeniamiitwierdzeniami,którepowstają
zużyciemwyrażeń»możliwe«,»nie-możliwe«,»dopuszczalne«,
»nie-dopuszczalne«…”(21a34–37).
Wr.6Arystoteles,wramachprzygotowaniadoomówienia
pojęciaantiphasis,wprowadzaogólnązasadę:wszystkiemu,co
siętwierdzi,dasięrównieżzaprzeczyć,iwszystko,czemusię
zaprzecza,dasiępotwierdzić(17a30–31);innaogólnazasada
wtymrozdzialemówi,żetwierdzeniasąsobieprzeciwstawne
(
ἀVtiKg{ugVo
),gdyjednoznichstwierdzato,codrugiezaprzecza
(17a34–35).Sformułowanietychzasadjestwpewnymsensie
zapowiedziątreściwszystkichdalszychrozdziałów,ponieważ
stałympytaniem,któreArystoteleszadajesobiewtrakcieanalizy
logicznychrelacjimiędzyzdaniami,jestto,jakieprzeczenie
będzieodpowiadaćdanemutwierdzeniu.Wwiększościprzy-
padkówtakiproblemniewydajesiętrudnydorozwiązania.Są
jednakbardziejkłopotliwerodzajezdań.Rozdział7poświęcony
jestwdużejmierzepytaniu,cobędzieprzeczeniemodpowiada-
jącymtwierdzeniu,którezawieraogólnykwantyfikator(nKażdy
człowiekjestsprawiedliwy”).Okazujesię,żeodpowiadająmu
dwaprzeczenia,ztymżejeślijesttoprzeczenieogólne(nŻaden
człowiekniejestsprawiedliwy”),wtedyzdaniateprzeciwsta-
