Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Panie!zaFrancjęzdawientobiewierną.
ZaFrancję,siostręmiłą,miłosierną,
Gromadkapolska,tułacza,bezdomna
Współczuciuwielkimprzedołtarzsięsłania,
Zwyciągniętymikunieburękoma…
WniewielednipóźniejprzyszedłSedan.„PodSedanemznalazłagróbdynastia
napoleońska,zniąteżorientacjapolsko-francuska.Stolatdziejówpolskich
znalazłoswezamknięcie.[…]Polscepozostaływspomnieniauniesień
ibohaterstwa,któreFrancjadałabyładuchowinarodowemupomimowoli,został
odblasklegendy,ślącywdalekieczasyodgłospieśni:dałnamprzykład
Bonaparte”[7].
FrancuziiFrancjaodczasówWielkiejRewolucjibylidlanasjakidlainnych
narodówprzykłademwalkioswobodydemokratyczne,owolnośćczłowieka.
Odpolskichjakobinówpopepeesowcówikomunistów.AleczyFrancja
kiedykolwiekczynniebroniłaniepodległościPolski?
„Polacy!NapoleonWielkiniezwyciężonywchodziwtrzykroćstotysięcywojska
doPolski.Niezgłębiajmytajemniczamysłów…”–głosiłajakżeznanaodezwa
JózefaWybickiegoz3listopada1806roku.Odponaddwóchwiekówzgłębiamy
tezamysłyiniemazgody.
Jednojestpewne:poklęsceNapoleonazarównoBurbonowie,jakidynastia
orleańskadalidowodyswojejnieprzychylnościPolsce.Kiedyprzyszedłrok1830,
poetaCasimirDelavignewołałw„Warszawiance”opomocdlawalczących
powstańców:
Pournosbravesfrèresd’armes,
Vousn‘aurezquedeslarmes?
(OFrancuzi!Czyżbezcenyranynaszedlawassą
SpodMarengo,Ulmu,Jeny,spodAusterlitziWaterloo?…)
OdpowiadałmuinnyKazimierz,politykpremierCasimirPerier–takoto
oceniającpowstanielistopadowe,które,jakwszyscywiedzieliówcześnie,ocaliło
FrancjęprzedzbrojnąinterwencjąMikołajaI:„Buntjestzawszezbrodnią.Francja
niepozwolinato,abyjakikolwieknaródmiałprawozmuszaćjądowalkioniego:
skarbikrewfrancuskanależątylkodoFrancji”.
Toprawda,iżudzielonopóźniejazylukilkutysiącomuczestnikówpowstania
listopadowego,żepłaconoimprzezlatkilkadziesiątniemałezasiłkipieniężne.
Umożliwionoimstudiawuczelniachfrancuskich.Otrzymywalispecjalne
stypendia.Alejednocześniepostaranosięoto,byodosobnićichw
dépôts
–prowincjonalnychzakładach(miejscachnadzorowanychtypukoszar).Uważano
ich–słusznie–zazarzewiezamieszekirewolucji.Poichstroniebyłysympatie
mas.Francuzinaprowincjiniemielityluoporów,coBulozwParyżu.Powstało
wielemieszanychmałżeństwpolsko-francuskich.Polakówniedopuszczano
doParyża.Trzebabyłootrzymaćspecjalnezezwolenienapobytwstolicy
francuskiej;nieuzyskałgopoczątkowonawetAdamMickiewicz.W1832roku
przyjechałdoParyżanielegalnie.RządLudwikaFilipa,abyprzeszkodzić
napływowiemigrantówdoFrancji,zabiegałoamnestiędlanichwPetersburgu.
„Sprawapolskabyłotozagadnienieodległe,granadużąskalę,którejnarazie
Francjapodjąćniemogła”[8].
SamLudwikFilipwrozmowieznieśmiertelnymTalleyrandemwyrazićsięmiał
