Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tyranom[…].Odczasudoczasugromadzilisięwpiwnicachmiejskichdomów,
wgłębilasówczykopalnisoli,pełnychprzedziwnychrzeźb,ichóralnieśpiewali
tęsknepieśnizakazaneprzeztyrana.Ichkobietyodznaczałysięrównieżodwagą,
byłypiękneismutne.Śpiewałyiświetniegrałynafortepianie.Piekłychleb,
nędznyrazowychleb,dlamężczyznidącychwbój,którychnazywano
«kosynierami»albo«żniwiarzaminocy»,cobrzmiałojeszczebardziej
fantastycznie”[3].Jakpółwiekutemupokutowałtenstereotyp,mogłemsięsam
przekonać.
W1963rokupracowałemwarchiwumsłynnegoniegdyśwXIXwieku„Revue
desDeuxMondes”.Jedenzredaktorówpismazapytałmnie:
–PanjestPolakiem?Tomożepandlanasnapiszecośoswoimkraju.Najlepiej
chybahistoriępolskiejkawalerii.
Echodziewiętnastowiecznegopolonofilstwafrancuskiego,utwierdzonego
obiegowymstereotypemwrześnia1939roku.
Słynnyzałożyciel„RevuedesDeuxMondes”,FrançoisBuloz,
dopomógłJulianowiKlaczcewzrobieniukarierypublicystynamiaręeuropejską.
Klaczko,zeswejstrony,przysporzyłpióremwielechwałyiabonentów
francuskiemupismu.AlekiedyzakochałsięwcórceBuloza,tenoświadczył
postronnym:
–ZamążzaPolakajejniewydam.Tooznaczałobyskazaćjąnamęczeństwo,
amożeiśmierć.
Odwagaimęstwo,szaleństwoirewolucjonizm,konie,szable,kosy,wódka,
nostalgiasłowiańska,głębokareligijność,Polak-katolik,Polak-szlachcic
–tojeszczestereotypyfrancuskiewiekuXIX,potem:ludzieciężkiejpracy,górnicy
polscy,NordiPas-de-Calais.Natonałożyłasięwalkaimartyrologiaczasów
drugiejwojnyświatowej.
HistoriaFrancjiniemożeistniećbezhistoriiAnglii,Niemiec,Włochczy
Hiszpanii.Obrazgeneralnyniewielesięjednakzmienia,gdyniestajewnim
sprawpolskich.
HistoriiPolskinatomiastniemanietylkobezdziejówościennejRosjiikrajów
niemieckich,bezAustriiiCzech(oczymzbytczęstozapominamy),alerównież
bezFrancjiicywilizacjifrancuskiej.Itozdwóchznanychwszystkimbanalnych
powodów:odstuleciFrancjajestjednymzmocarstwstanowiącycholosie
kontynentueuropejskiego,acywilizacjafrancuska–jednąztychwielkich,które
wywarływpływbezpośredninakształtowanienowoczesnejhistoriiwielkich,
średnichimałychnarodóweuropejskich.
NaszestereotypyoFrancuzachodkońcaXVIIIwiekusąbardzorozbudowane,
nieporównaniepełniejszeodfrancuskichwyobrażeńonas.FrancjadlaPolaka
tonajpierwNapoleon,„BógjestzNapoleonem,Napoleonznami”
–Mickiewiczowskichór,początekXIXwieku.„FenomengeniuszuNapoleona
zawszebędziedziałałnawyobraźnięludzką,rozpalałnamiętności,budziłzaciekłe
spory.Iwdalszymciągu,jakdotejpory,jedniuważaćbędąjegolosy
zaprzestrogę,uzasadniając,żeobrałdrogęzbrodniiklęski,ainniwywodzićbędą,
iżbyłprekursorempostępu,dobroczyńcąludzkości,męczennikiem,człowiekiem
wieku,wskrzesicielemPolski”–tohistorykAndrzejZahorski[4].
Trwanieisiłalegendynapoleońskiej–ktowie,czyniemocniejszejunasniż
weFrancji–zmuszajądorefleksji.Cowpędzącymzcorazwiększym
przyspieszeniemwprzyszłośćświeciewspółczesnymskłanialudziwłaśnienad
Bugiem,WisłączyWartądopietyzmuwobecpostacimałegokaprala,cesarza
Francuzów?Zeznanychmihymnówtylkopolskiikorsykańskinawiązują
