Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
doepopeiNapoleona.Każdaksiążkazwiązanaznim–beletrystycznaczy
elitarnonaukowa–natychmiastznikazpółekksięgarskich.Tylelatpo
Huraganie
WacławaGąsiorowskiego.Niezmiennie.
Niegdyś,wXIXwieku,odpowiadano:„Napoleonbyłechemwolności”.
Niezależnieodprawdyhistorycznej,nietylkodlaelity,aleidlaszerokichwarstw
społeczeństwaimięNapoleonałączyłosięznadziejaminaodrodzenie
NiepodległejiWielkiej,zczasamiświetnościpolskiegooręża,kiedyszwoleżerowie
znadWisływspółdecydowaliolosachEuropy.
Alelegendanieosłabłaiwdwudziestoleciumiędzywojennym.Nadaremnie
historyktejmiarycoAdamSkałkowskiwpopularnejbroszurzeBibliotekiSzkoły
Powszechnejzwracałpodówczasuwagę,że„wszędzieNapoleonutraciłwładztwo
dusz,apanowaniejegoutrzymywałosiętylkodziękisile[…].Nieliczyłsię
zuczuciaminarodowymiizwróciłjeprzeciwkosobie”[5].Przekonanie
odoskonałościcesarzatrwało.Wroku1931„jedenzcenzorówwykreśliłnapis
wfilmiehistorycznymtyczącysiępychyNapoleonaBonaparte.Wedługzdania
tegocenzora,Napoleonbyłskromnymcesarzem,apolskiinterespaństwowynie
pozwalanaszerzenietakichopiniiocesarzufrancuskim”[6].
„DałnamprzykładBonaparte,jakzwyciężaćmamy”–brzminieprzerwaniejuż
trzeciestulecie.
KtopozaNapoleonemzpolitykówfrancuskichznalazłsięwpolskimPanteonie
dlacudzoziemców?MożejeszczeCharlesdeGaulle.Itojużniemalwszyscy.Jak
gdybyniebyłopierwszejwojnyświatowej,jakgdybyTrzeciaiCzwartaRepublika
niemiaływybitnychmężówstanu.Jaurès,Clemenceau,FochlubHerriot
topostaciedzisiajniemalzupełnienieznanewPolsce.
ZaczasówNapoleonakilkasettysięcyFrancuzówprzewaliłosięprzezziemie
polskie,dziesiątkitysięcyPolakówstacjonowałoweFrancji.Zbliżeniezowychlat
stałosięźródłempewnychpojęćnietylkoelitarnych,aleipowszechnych.
Po„napoleońskichdrogach,traktachiduktach”–takżywychwustnejtradycji
wiejskiej–dopolskiejświadomościludowejprzedostawałsięobfityzasóbpojęć
oprzybyszachznadRodanu,GaronnyiSekwany.
Rok1830–„wtęczęFrankówOrzełBiałypatrząclotswójwniebowzbił”.
KlęskapowstaniaskierowałakuFrancjipotężnystrumieńemigracjinarodowej,
zasilanypóźniejnowymidopływamipoklęsceWiosnyLudówiroku1863.
Wokresie1830–1871przezFrancjęprzewinęłosiękilkadziesiąttysięcypolskich
emigrantówpolitycznych.WParyżunalatniemalczterdzieści–dopókisztafety
nieprzejęłaautonomicznaGalicja,znalazłosięcentrumpolskiegożycia
politycznegoikulturalnego.Senatorowieigenerałowie,profesorowieipoeci
–najtęższegłowy,najlepszepióraiszablenarodowe.Onito–WielkaEmigracja
–nadająctoncałemużyciunarodowemu,uczyli,iżnależykochaćFrancję–ostoję
polskichnadzieiniepodległościowychicentrumkulturalneświata.Onitogłównie
zapoznawalirodakówzfrancuskąmyśląpolityczną,teatrem,literaturą,
malarstwem,muzyką,architekturąinauką.Stądpromieniowałoliceum
batiniolskie,korzystajączpomocyrządufrancuskiego,iinneszkołypolskie,
tuwokółBibliotekiPolskiejogniskowałosiędługopolskieżycienaukowe
ikulturalne.
Lata1807–1870byłyapogeumfrancuskiegopromieniowanianapolskąkulturę
narodową.Ażpowojnęfrancusko-pruskąFrancjamogłabyćdrapowanawtogę
obrończynisprawpolskich,aorganizacjepolskiegowychodźstwamiały
tuwzględnąswobodędziałania.
ToteżgdyFrancjazaczęłaponosićklęski,siedemdziesięcioletniJózefBohdan
Zaleski,dawnyprzyjacielChopinaiMickiewicza,modliłsię:
