Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kówośrednicy40–60nm,powstającychwcielekomórkinerwowej,prze-
noszonesąbiałkaniezbędnedoodnowieniabłonykomórkowej,błonwe-
wnątrzkomórkowych,enzymówsłużącychdosyntezyneuroprzekaźników
orazprekursorówneuroprzekaźników(neuropeptydowych).Abytransport
tenmógłfunkcjonować,niezbędnajestobecnośćkinezyny(białkanależą-
cegodorodzinyMAP–białeksprzężonychzmikrotubuliną).Wymagato
energii,którąneuronuzyskujezhydrolizyATPprzyudzialeATP-azy.
Transportwsteczny(dociałakomórkizzakończeńaksonalnych),którymtrans-
portowanesąciałkawielopęcherzykowe(ośrednicyod100do300nm),po-
wstającenaskutekgromadzeniasięsubstancjizużytychwzakończeniu;jest
bardzociekawymzjawiskiemistniejącymwaksonie;wymagaonobecności
innegobiałka–dyneiny.Transportwstecznyumożliwiakomórceotrzyma-
nieinformacjiozjawiskachzachodzącychwzakończeniusynaptycznym.Tą
drogądociałakomórkidocieranp.czynnikwzrostunerwów(NGF),dosta-
jąsiętamrównieżsubstancjetoksyczneiwywołująceprocesyzapalne(np.
toksynatężcaczycholery).Transporttenwykorzystanyzostałrównieżdo
badańpołączeńwośrodkowymukładzienerwowym.
Powolnytransportaksonalnyjestkolejnymrodzajemtransportuwewnątrzneu-
ronalnego.Tenrodzajtransportu,któregoprędkośćwynosizaledwie0,1–2
mm/dzień,jestbardzoważnydlaczynnościneuronu.Służyonbowiemdo
odnowywiększości(ok.80%)białekwystępującychwaksonie.Dziękinie-
mumogąbyćprzenoszoneelementycytoszkieletu(mikrotubule,neurofila-
menty,mikrofilamenty)orazbiałkarozpuszczalnewcytoplazmie.
Aksonalnytransportmitochondriów–trzeci,rodzajtransportu.Dziękiniemumi-
tochondria,którepowstająwcielekomórki,sąprzenoszonewzdłużaksonu
dojegozakończeńzprędkością10–50mm/dzień.
2020Synapsy
Synapsysątomiejscakontaktukomórkinerwowejzinnymneuronemlubko-
mórkąefektorową.Liczbazakończeńsynaptycznychwmózgowiujestzmien-
naizależyodetapudojrzewania,aktywnościmózgowiaorazwpływuróżnych
substancjiendo-orazegzogennych.Jeżeliprzyjmiemy,iżwośrodkowym
układzienerwowymobecnychjestok.100mldneuronów,akażdyznichma
conajmniej1000połączeńzinnymikomórkaminerwowymi,toliczbasynaps
zbliżysiędoliczby1012.Budowazłączasynaptycznegowarunkujeichpodział
natrzygłównegrupy:synapsychemiczne,elektryczneimieszane.
Synapsychemicznecharakteryzująsięobecnościąwyraźnejszczelinysynaptycznej
znajdującejsięmiędzybłonamikomórkowymisąsiednichkomórek.Zasada
przekaźnictwawtymtypiesynapsypoleganauwolnieniuneuroprzekaźnika
zczęścipresynaptycznejijegoprzyłączeniusiędoreceptoraczęścipostsy-
naptycznej.Synapsychemicznemogątworzyćbardziejzłożonepołączenia:
a)synapsywzajemne,gdywobrębietejsamejsynapsywystępujądwazłącza
przewodzącewprzeciwnychkierunkach;b)kłębuszkisynaptyczne–zgru-
25
