Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Wprowadzenie.Zemsta,AteńczycyiInni
jaciele
63.Wktórychniejednokrotnieoboknsprawiedliwości”inpraw”stawką
byłnhonor”iprestiżprocesującychsięstron.Niebezzasadnawydajesięwięchi-
potezaD.Cohenadostrzegającegowateńskichsporachsądowychmechanizmy
nplemiennejzemsty”
.
Najwyraźniejmanifestująsięonewdochodzeniuzabójstwa,którezreguły
traktowanojakosprawęnprywatną”(dikćphonou)64.Podjęciesądowychkroków
ograniczonebyłotudowąskiegokręgukrewnychofiaryizależałowyłącznieod
ichdobrejwoli65.Prawdopodobnienieistniałyżadneprawnemechanizmy,zapo-
mocąktórychdochodzeniezabójstwamogłobyćwyegzekwowaneodopieszałych
krewniaków,conaturalnieotwierałomożliwośćwykupieniasięodoskarżenia
przezWergeld66.Samzmarłyjeszczeprzedśmierciąmógłrównieżuwolnićswego
zabójcęodwiny,dużoczęściejjednakdomagałsięonodnajbliższychdochodze-
nia(sądowej)zemsty,bywałoteż,żepowierzałjąswoimmałoletnimlubnienaro-
dzonymjeszczesynom67.Karązazabójstwozpremedytacjąbyłaśmierćlubdoży-
wotniewygnanie.Zatępierwsząodpowiadalipaństwowiurzędnicy,wymierzano
jązaśzapomocątruciznylubnbezkrwawegoukrzyżowania”(apotympanismos)68.
Dożywotniewygnanienatomiastbyłozapewneusankcjonowanymprawniesub-
stytutemgardłowejkary,zktóregozabójcaskorzystaćmógłażdowygłoszenia
drugiejmowyobrończej69.Jeślijednakztakichczyinnychpowodównielegalnie
63Gehrke1987:140—148;CoheN1995:87—118;Phillips2008:15—29;polemikaHerMA-
NA(recenzjawGnomon70.7,1998,zwł.s.615)jestnieporozumieniemnieuwzględniającymwogóle
paralelietnograficznych,któreprzedstawiaCohen;zob.p.58.
64PodstawowymopracowaniemjesttuwciążGlotz1904;zob.teżBoNNer—SMith1938:
192—231;najnowszestudiato:Phillips2008iRiess2008:61—92;zob.teżTrestoN1923(jego
własneinterpretacje,opartenawątpliwychodniesieniachdonpelazgijskiego”systemupraw,powin-
nybyćtraktowanezdużąostrożnością).
65Por.[Demostenes],PrzeciwkoEuergosowiiMnesibulosowi(47)68—73;zob.teżMACDo-
well1963:11—18;Glotz:1904:374nn.;TuliN1996(zwł.101—106);EutyfronPlatonajestabsur-
demprawnymitymsamympotwierdzaregułę(zob.TuliN1996:55—100);nt.ndobrejwoli”zob.
GAgAriN1979:304:“morethanCareallowedtoprosecute)butlessthanCarerequiredtoprosecute)”;
por.teżPArker1983:123,p.72;MACDowell(1963:9n.)uważał,żeprawnąsankcjąregulującąów
obowiązekbyłooskarżenieobezbożność(graphćasebeias);Demostenes,PrzeciwkoAndrotionowi
(22)2niejestjednakprzekonującymodniesieniem(MACDowellzresztąwycofałsiępóźniejztego
założenia,zob.jegoDemosthenestheOrator.Oxford2009,s.169,p.54).
66Zapłatazaodstąpienieodoskarżenia(por.Demostenes,PrzeciwkoTeokrinesowi(58)28n.)
nazywanabyłatdὑπoφόνio(nieπoiνή);por.MACDowell1963:9n.;Phillips2008:80—83(zob.
też51n.);Glotz1904:439n.
67Akttennosiłnazwęἐπ{σKΠψic;por.Antyfont,PrzeciwkoMacosze(1)1,29n.;Lizjasz,Przeciwko
Agoratosowi(13)42n.;zob.Phillips2008:63—68;MACDowell1963:1n.;Glotz1904:55n.
68Nt.metodegzekucjiwstarożytnychAtenachzob.GerNet19822:175—211;por.też
S.C.ToDD:HowtoExecutePeopleinClassicalAthens.In:V
.HuNter,J.EDMoNDsoN(eds.):Lawand
SocialStatusinClassicalAthens.Oxford2000.
69Por.Antyfont,IIITetralogia(4)4;zob.teżMACDowell1963:114n.;GAgAriN(1981:111—
115)uważajednak,żezgodniezlegislacjąDrakonadożywotniewygnaniesamowsobiestanowić
