Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CoAteńczycymówiliozemście?
25
powróciłondoAttyki,mógłzostaćbezkarniezabityprzezkogokolwiek70.Zapew-
neteżpierwszymiwkolejcebylitunajbliżsiofiary.Odwetowezabójstwozamiast
procesusądowegowczasachattyckichoratorówkonsekwentnieuznawanojed-
nakzabezprawie,ajegosprawcęsądzonojakzwyczajnegozabójcę71.Właściwym
miejscemdochodzenianzemsty”byłbowiemwAtenachprzedewszystkimtrybu-
nałsądowy.
ComówitragediaoAteńczykach?
Czyzatemzemstatragicznamajakiekolwiekprzełożenienatęsądową,której
miejscembyłyateńskietrybunały,czyraczejwswejzgołanieateńskiejgwałtow-
nościpodlegawyobcowaniuzeswejhistorycznejgleby?Czywyniosłeekstrema
straszliwejprzemocy,któreprzedstawiatragedia,mogąwogólebyćporównywa-
nezprzyziemnącodziennościąnprocesówozabójstwo”(dikaiphonou),niemó-
wiącjużobanalnychsporachoguzyikopniakiczypolitycznychmachinacjach
służącychsądowemupognębieniuosobistychwrogów?Kanonicznaodpowiedź
natopytanie,opartanasolidnychfundamentachsięgającejArystotelesatrady-
cji,brzmi:niemogą.Zasprawąswejgwałtownościbowiemtragicznekonflikty
zyskująwartośćuniwersalną,przekraczającąwiekiiepoki.Bonwielkietragedie
nigdyniemogąstaćsięlitylkomumiami,przedmiotembadańHermannów
iBoeckhów:odwoływaćsięmusząonedotego,cowludzkiejnaturzenieprze-
mijające”72.
ŚwięcącatryumfywpołowieminionegowiekuNowaKrytykatenwłaśnie—
międzyinnymi—postulatwyniosłanaautorytatywnewyżynyuniwersyteckich
katedr(zajmowanychwcześniejprzezHermannówiBoeckhów)73.Wbłyskotli-
mogłopełnoprawnąkaręzazabójstwo;ograniczoneczasowowygnaniezkoleibyłokarąprzewidzia-
nązazabójstwonieumyślne;zob.teżGlotz1904:50n.
70Demostenes,PrzeciwkoAristokratesowi(23)28;por.nprawoDrakona”IGI3.104.30n.(zob.
StrouD1968:54nn.);MACDowell1963:121;CArAwAN1998:77.
71Por.Demostenes,PrzeciwkoAristokratesowi(23)25nn.;zob.też.Phillips2008:71;podobna
ochronaprawnadotyczyćmiałaprzebywającychnawygnaniuzabójców(zob.dalej).
72“FinetragediesneverbecamemeremummiesforHermannsandBockhstodisputeabout”
.
G.Eliot:Te<Antigone)anditsMoral.In:R.P
.DrAper(ed.):Tragedy:DevelopmentsinCriticism.
London1980,s.122;nostalgiazatymmodelempostrzeganiadramatugreckiegowyraźniedajeoso-
bieznaćwpolemicznychartykułachGriffiNA(1998,1999a).
73Wśródnajwybitniejszychprzedstawicielitegotrenduwymieniasię:Kitto(1997,19642,zwł.
246—337),wiązaniznimsąrównieżKNoX(1964)iWiNNiNgtoN-INgrAM(1980,1983b),choć
ichlekturytragediigreckichwmniejszymstopniupodkreślająichahistorycznątranscendencję;na
gruncieniemieckimwpodobnysposóbodczytywałtragedięgreckąReiNhArDt(zwł.19493).
