Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Myśliróżneosposobiezakładaniaogrodów–międzykompendiumwiedzy…
15
ogólnyszkiczatytułowanyOsposobiezakładaniaogrodów.Kolejnączęściątrakta-
tujestwłaściwierozpoczynającygorozdziałOdrzewach.Dalszerozważaniazosta-
łyskoncentrowanenaopisieróżnychrodzajówklombów,atakżenaprzedstawie-
niuzagadnieńzwiązanychzpowstawaniemifunkcjonowaniemogrodu,takichjak
kwestiawytyczeniaścieżekiogrodzenia,umieszczaniawogrodziepomnikóworaz
organizacjisadów.WywódksiężnejzamykarozdziałOkwiatach,acałośćuzupełnia
czterdziestoczterostronicowyKatalogdrzew,krzewów,roślinikwiatóworazDodatek
doKatalogu,wktórychkrótkoscharakteryzowanezostałygatunkidrzew,krzewów
iroślinwijącychsię.
DziełoIzabeliCzartoryskiejzyskałodużąpopularnośćgłówniejakokompen-
diumwiedzyogrodniczejisyntezacechpolskiegoogroduziemiańskiego27.Nie
zostałoonojednakdocenionejakowykładnianowegoprogramuestetycznego
iwyrazodrzuceniaklasycystycznychzasadpoetykiogrodowej28,mimożeautorka
kilkakrotniepodkreśla,zjakiejperspektywypiszeswojedzieło:niejakoogrod-
nikczyspecjalistazzakresusposobówzakładaniaipielęgnacjiogrodów.Należy
jednakzauważyć,żeKatalogdrzew,krzewów,roślinikwiatów,któryuzupełnia
traktat,zdradzabogatąbotanicznąwiedzęautorki29.Księżnaodrzucasymetryczne
isztucznietworzonekształtydrzewijednocześnieporazkolejnypodkreślawalory
naturalności:nPrzymuszonekształtywdrzewach,podługmnie,sąobrzydliwymi:
obcinanewkolumny,wgałki,czylirozciągane,żadnegomiejscaniezdobią.Okrze-
saneświery,męczonegraby,podciętelipy,zawszeszpecą,nigdyniestroją”30.Pięk-
noodnajdujeautorkawasymetrii,dysproporcjioraznieregularnychkształtach,
dalekichodklasycystycznegoładuiharmonii.Terazozdobąstałysiępowykręcane
iczęstosuchedrzewa,którezperspektywyklasycystycznejuchodziłyzaszpecące31.
Samotne,nnieżyjące”drzewa,wtapiającesięwtłodzikiejprzyrody,wyrażałyjuż
ściślepreromantycznygust.
MimoniewątpliwegowpływupodróżydoAngliiiSzkocjinaprzemyśleniaIzabeli
Czartoryskiej,zwłaszczatedotycząceogrodów,jejdziełozawieraszeregoryginalnych
refleksji,ukształtowanychpodwpływemówczesnejsytuacjipolitycznejwpaństwie
polskim,którebyłyzwiązaneprzedewszystkimzfunkcjamiogrodu.Najważniejszą
znichbyłafunkcjakonsolacyjna,gdyżzajęciaogrodowepozwalałynaucieczkęod
trudnejsytuacjiosobistejitejpanującejwkrajuoraznaznalezienieukojenia:
27SzerzejoupowszechnieniuogroduziemiańskiegoprzezCzartoryskązob.A.Morawiń-
ska,Triumfnatury.ParkiXVIIIwieku,[w:]Ogród–forma,symbol,marzenie.18grudnia1998-
-28lutego1999,ZamekKrólewskiwWarszawie[katalogwystawy],red.nauk.M.Szafrańska,
Warszawa1998.
28A.Aleksandrowicz,Ogródpuławskijakotereninspiracjikulturowych.Zproblematyki
kultudrzew,[w:]DworymagnackiewXVIIIwieku.Rolaiznaczeniekulturowe,red.T.Kostkie-
wiczowa,A.Roćko,Warszawa2005,s.143.
29CzartoryskapobierałanaukiwtejdziedziniewWiedniuuStanisławaJundziłła,ajejdo-
świadczeniebyłorezultatemurządzaniaogrodupowązkowskiego,anastępniepuławskiego.
30I.Czartoryska,Myśliróżneł,s.3.
31A.Aleksandrowicz,Ogródpuławskijakotereninspiracji…,s.156.
