Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AzatemHomerbyłpoetą,Sofokles–dramaturgiem,Platon–
filozofem,aDemostenes–mówcąimężemstanu.
Przezponadstolatrozwojunowożytnejnaukioantyku
wydawałosiętotakoczywiste,żenikomuzwyjątkiemNie-
tzschegonieprzeszłoprzezmyślzakwestionowanietegoukła-
du.Filologowiewidzieliwantykulustrowłasnegoświata,
awrazznimiprzeglądalisięwtymzwierciadlehumaniści
hołdujący„tradycjomklasycznym”.Niewchodzącwszczegó-
łytegoutożsamienia,możnawskazaćjedenznajważniejszych
jegopowodów.Otóżistniałowtedyprzeświadczenie,żepo
obustronachprocesurozumienia,wVwiekup.n.e.iwXIX
wiekun.e.,wszyscypisali.
Tozdaniedziśwydajesięnaiwne.Leczstolattemubyło
powszechnieprawomocne.Niktalboprawieniktniezasta-
nawiałsięwtedynadtym,jakstarożytnipisaliswojeteksty
(pozaściśletechnicznymiaspektamipraktykpiśmienniczych)
aninadtym,jakjeczytali.Tekstbył„poprostu”tekstem,by-
temtransparentnym–wprawdziewydobywanogoznieczytel-
nychśredniowiecznychmanuskryptów,aodkońcaXIXwieku
równieżzpostrzępionychpapirusów,wprawdzieprawienigdy
niemożnabyłodotrzećdowymarzonegoarchetyputeksto-
wego,niewspominającjużoautografie2,alepoprzejściu
przezlaboratoriumfilologicznejrecensioiemendatioorazpo
przekształceniuwformędrukowanejedycji–stawałsięon
„oswojonym”,„normalnym”tekstem,nieróżniącymsięwiele
2Wterminologiifilologicznejarchetypemnazywasięhipotetycz-
nąnajstarsząkopiętekstu,odktórejpochodząwszystkieistniejąceko-
pie.Tylkowprzypadkuzachowaniasięjakiegośtekstuwjedynejkopii
mamydodyspozycjiarchetyp–kopiajestbowiemwtakimprzypadku
swoimwłasnymarchetypemzwanymcodexunicus.Archetypzreguły
niejesttożsamyzautografem,ponieważjestonnajstarszymwspólnym
przodkiemistniejącychkopii,niezaśnajstarszymwogóleegzempla-
rzemtekstu.Oceniasięwięcnaprzykład,żearchetypwszystkichzna-
nychnamdziśrękopisówAjschylosaistniałokołoVwiekun.e.–od
czasówautoradzieligozatemtysiąclat(zob.AleksanderTuryn,The
ManuscriptTraditionoftheTragediesofAeschylus,PolishInstituteof
ArtsandSciencesinAmerica,NewYork1943).
21
