Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HeinrichBöll:portretpisarzaiobywatela
29
III
Trudnowyobrazićsobie,jakinnymkrajembyłabyRFNbezHeinri-
chaBölla.Przezdziesięcioleciajegoutworykształtowaływspółczesną
literaturęniemiecką;należałonrównieżdotychnielicznychautorów
zachodnich,którychdzieławydawaneiczytanebyłytakżeprzezNiem-
cówzNRD.Jegoopowiadania,powieściiartykułymożnadzisiajczytać
jakoliterackąopowieśćobońskiejrepublice.Stanowiąoneprozatorskie
emanacjegłównychproblemówspołecznychpowojennychNiemiec,jak
równieżobrazująprocesrozwojowypewnegoważnegowycinkalitera-
tury,stawiającejsobiezacelartystycznąkreacjęaktualnejrzeczywisto-
ściziścieoświeceniowąambicjąwpływanianapoglądywspółczesnych.
EstetycznarangadziełBöllapodlegaprzewartościowaniomcharakte-
rystycznymdlanaszychczasów.PozjednoczeniuNiemiecodliteratury
przestanooczekiwaćfunkcjizwornikanarodu,tradycjanaroduokre-
ślającegowspólnątożsamośćpoprzezkulturę(Kulturnation)została
odłożonaadacta.Równieżzaangażowaniepolityczneprzestałoważyć
wocenieutworówliterackich,stądteżwidocznyodwrótodmodeluli-
teraturyniemieckiej,któregoreprezentantembyłwłaśnieBöll.Alejuż
nadwyrazciepłeprzyjęciewydanejzespuściznypowieściAniołmilczał
(1992)świadczyłoozainteresowaniutwórczościątegoklasykaniemiec-
kiejliteraturyXXwieku.
wlatach2002–2010wydawnictwoKiepenheuer&witschopubliko-
wałozebranedziełaHeinrichaBöllaw27tomachzkompetentnymkry-
tycznymaparatem,którejednakniewieleprzyczyniłosiędoodrodzenia
badańfilologicznychnadtymautorem.UtworyBöllaniezbytinspirują
germanistów,alestaleobecnesąnaniemieckimrynkuwydawniczym,
choćzpewnościąniewzbudzajątakichkontrowersji,jakzażyciaautora.
Takżewpolskimobieguhistorycznoliterackimnależyondonajbardziej
znanychirozpoznawalnychautorówniemieckichminionegostulecia.Na
językpolskiprzetłumaczonezostaływszystkiepowieścitegopisarza,jak
równieżwiększośćjegoopowiadań.MiałrównieżBöllszczęściedodo-
brychtłumaczy(KazimieraIłłakowiczówna,TeresaJętkiewicz,wanda
Kragen,MałgorzataŁukasiewicz,Ryszardwojnakowski)orazpozba-
wionypolitycznychograniczeńdostępdopolskiegoczytelnika.Socjali-
styczninadzorcyliteraturywPRLzapisalinakorzyśćautorazarówno
zdecydowanieantywojennąwymowęwczesnychutworów,jakrównież
jegokrytykęzachodnioniemieckiegoestablishmentu.Takżeotwarcie
deklarowanykatolicyzmpozwalałnapublikacjęprzekładówwwydaw-
nictwachkatolickich.PierwszewydaniaInieposkarżyłsięanijednym
słowem,1956;Gdziebyłeś,Adamie?,1957orazBilardowpółdodziesią-
tej,1961,ukazałysięwwydawnictwiePAX.UtworyBöllatłumaczono
iwydawano,począwszyodroku1955,sukcesywniewmiaręichpowsta-
