Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Jakpodałwnociebiograficznej,„frontoweżycieodcisnęłonanim
swojepiętno,pisałwięcwierszeorazprzelewałnapapierwrażenia,
którewydrukowałwojskowyorgan«ŻołnierzPolski»”.
Rzeczywiściewprzejrzanychrocznikach„Żołnierza”zlat1919–
1922(wtedyZelkowiczzostałzdemobilizowany)znalazłamdwie
wojennerelacje18podpisaneinicjałami„ZJ”.Nieudałomisię
natomiastodszukaćżadnegowiersza.Najpewniej,jakwieleinnych
debiutów,nieznalazłyoneuznaniawoczachwybrednegoredaktora
gazety,słynnegomłodopolskiegopoetyArturaOppmana,„Or​-Ota”,
którywrubryce„OdpowiedziRedakcyi”wprostychżołnierskich
słowachkomunikowałnieudolnymwierszopisom:„Niewydrukujemy”
bądź„RadzimydużoczytaćMickiewiczaiSłowackiego”.
DziennikarskidebiutZelkowiczanastąpiłzatempopolsku.
Zastrzeżeńniebudząanikompozycja,anijęzykjegotekstów.Bardzo
dobrąznajomościąpolszczyznymłodzieniecmusiałsięwykazaćjuż
wcześniej,kiedypodchodziłdoegzaminównauczycielskich,wśród
którychtrzebabyłozaliczyćpracępisemnąorazegzaminustny
zeznajomościliteratury.WLutomiersku,odkiedyznalazłsiępod
okupacjąniemiecką,zelżałyteżwcześniejszezaborczerygory
iwszkoleuczonopopolsku.Jednakmimoosiągnięciabiegłości
wjęzykupolskimZelkowiczniezdecydowałsięwnimpisać
itworzyć.DlategootrzymawszywŁodziw1922rokusolidnąposadę
buchaltera19,zacząłszukaćkontaktówztamtejszymintelektualno​-
artystycznymśrodowiskiemżydowskim.
ŁódźbyławówczasopróczWarszawynajważniejszym
wodrodzonejPolsceośrodkiemnowoczesnejkulturyiliteraturyjidysz,
awyrazemśmiałych,wręczwyjątkowychwskaliświataprzemian
wdziedziniejęzykaisztukiżydowskiejstałysiępionierskiedokonania
łódzkiejgrupyliteracko​-artystycznejJungIdysz.CzłonkowieJung
Idysz,jakiinnychpodobnychjejmniejlubbardziejformalnychgrup
skupiającychinteligencjężydowską20,podkreślaliswepragnienie
kształtowanianowejnarodowejsztuki,literaturyikultury,której
językowymtworzywemmiałbyćjidysz.ChoćJózefZelkowiczosiadł
wŁodzijużpooficjalnymrozpadzietegougrupowania,mogły
naniegooddziaływaćjegonieprzebrzmiałejeszczepostulatyoraz
osobistekontaktyzgłównymtwórcągrupyijednąznajważniejszych