Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12|wstęp
Wnawiązaniudopowyższego,przestrzeńartystycznątraktujęjako
swoistąsemiosferę(czyściślej–modelsemiosfery),awięcstaram
sięstosowaćustaleniaWsemiotykiprzestrzennej”Łotmanadobadań
nadprzestrzeniąwdzieleliterackim.Jakwiadomo,wpierwszych
latachdziałalnościautoraKulturyieksplozjiprzestrzeńsemiotyczna
byłatraktowanaprzezniegojakowpełniukształtowanyistruktural-
nieniezmiennyskładnikdziełaliterackiego(przestrzeńartystycz-
nąokreślałyopozycjebinarneWgóra–dół”,Wprawo–lewo”,Wwyso-
ki–niski”,Wprzód–tył”,Wotwarty–zamknięty”,Wbliski–daleki”
itympodobne,gdzieznaczenieWartystyczne”generowanebyłoprzede
wszystkimwprocesieprzekodowaniasystemupotocznychwyobrażeń
przestrzennych,jakiegodokonujetwórca53).Takiepodejście–stricte
strukturalistyczne–nieuwzględniałojednakdynamikisystemów
znakowych.Pouświadomieniusobietegofaktu,Łotmanzaczynaprze-
wartościowywaćswojedotychczasowepoglądy:zauważa,iżsferasys-
temowaniemaraznazawszeustalonychgranic,zmieniasięwcza-
sie.Pomiędzysferąsystemowąipozasystemowądochodziwciążdo
licznychnapięćiprzekodowań.Elementypozasystemowewciągane
sąworbitęsystemowości,aelementynależącedosystemuwypiera-
nesąpozajegonawias
54
.ByłtonajważniejszykrokŁotmanawkie-
runkujegonowejteorii–koncepcjisemiosfery.
PojęciesemiosferywprowadziłŁotmanwopublikowanymw1984
rokuartykuleOsemiosferze(
Oceмиocфepe
)
55
.Problematykętęroz-
winąłpóźniejwksiążceUniwersumumysłu.Semiotycznateoria
kultury
56
.WedługŁotmanadotychczasowastrukturalno-semiotycz-
napostawabadawcza,traktującadanysystemznakowyjakoskoń-
czony,statycznyiniewchodzącywrelacjezesferąpozasystemową,
nieodpowiadaprawdzie.Jakiekolwieksystemyznakowemogąist-
niećtylkowówczas,gdyzanurzonesąwsemiosferze–przestrzeni
semiotycznej,pozaktórąniejestmożliwezaistnieniezjawiskase-
miozy,rozumianąprzezautoraStrukturytekstuartystycznegojako
zamianęnie-znakówwznaki,nie-kulturywkulturę,nie-historiiwhis-
torięitakdalej.Wrzeczywistościróżnorodnesemiotycznetwory
wewnątrzsemiosferyoddziałująnasiebienawzajemitworząjeden
skomplikowanymechanizm.Łotmanpisał:WTozmuszanas,abydo-
wolnysystemsemiotycznyrozpatrywaćnietylkowaspekcieim-
manentnegoopisu,aletakżedozastanowieniasięnadjegofunkcją
