Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WUPADŁYMŚWIECIE
21
toMarcjon
5
.Motywnieudolnegostworzeniaświataprzezdemiurga
jestobecnywewszystkichgnostycznychopowieściachkosmogenicz-
nych,cotylkopodkreślananowotęprawdę:stworzenieświatato
niefortunnezdarzenie,wyzwanie,któregodemiurgniepowinien
byłsiępodejmować,ponieważwykraczałoonopozajegomożliwo-
ści.Kierowałynimzapał,ignorancjaibrawura.Demiurg,jakpisze
współczesnyhistoryk,„byłułomnym,ograniczonymizdecydowa-
nienierzetelnymrobotnikiem”,jednaktonie„powstrzymałogo
przedstworzeniemludzkościiwszechświata,którywszyscynadal
zamieszkujemy”6.
Badaczegnostycyzmuczęstozwracająuwagęnamomentstwo-
rzenia.KurtRudolphpiszeo„ważnymepizodzie”stworzeniajako
o„wyniosłości(hybris)demiurga”7.HansJonasmówiorzeczonym
bóstwiebezogródek,żejestto„ślepyiaroganckiStwórca”władają-
cywszechświatem,który„jest,takjakon,wynikiembłęduiigno-
rancji”
8
.Inniopisująpostaćstojącązastworzeniemświatajako
„nieudolnegoidogłębniezłośliwegodemiurga”
9
.Demiurggno-
stykówtonajnieprawdopodobniejszezbóstw:bógporażki.
Jedynybóg,któregomożemyprawdziwiezrozumieć,ijedyny,
którynasrozumie.
Porażkajesttakznaczącadlagnostyków,żewidząonijejświa-
dectwa,gdziekolwiekniespojrzą.Wswojejwnikliwejanalizie
pt.LesGnostiquesJacquesLacarrièrepiszewręcz:„Gnostycyczują
–instynktownie,stanowczoinieodparcie–żeżycie,myśli,czło-
wiekiloskosmosutonieudanedzieła,ograniczoneiwadliwe
uswychpodstaw”.Każdarzeczwświecie,„odnajdalszychgwiazd
pojądrakomóreknaszychciał”,wszystkonapoziomiemakro
5
H.Jonas,TheGnosticReligion:TheMessageoftheAlienGodandthe
BeginningsofChristianity,BeaconPress,Boston2001,s.49.
6J.Wright,Heretics:TheCreationofChristianityfromtheGnosticstotheMo-
dernChurch,HoughtonMifflinHarcourt,Boston2011,s.26.
7K.Rudolph,Gnoza,dz.cyt.,s.81.
8H.Jonas,TheGnosticReligion,dz.cyt.,s.xxxi.
9J.Lacarrière,TheGnostics,dz.cyt.,s.25.
